Biblia Tysiąclecia

Księga Amosa

Tytuł

1 Słowa Amosa, który był jednym spośród pasterzy z Tekoa: co widział w sprawie Izraela, za dni Ozjasza, króla Judy, i za dni Jeroboama, syna Joasza, króla Izraela, na dwa lata przed trzęsieniem ziemi¹.

Wstęp

2 Powiedział on:
Pan z Syjonu zagrzmi².
Z Jeruzalem wyda swój głos,
a lamentować będą łąki pasterzy
i szczyt Karmelu uschnie².

Zapowiedź sądu nad sąsiadami Izraela i nad nim samym

Przeciwko Damaszkowi

3 Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Damaszku
i z powodu czterech³
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż zmłócili saniami³ żelaznymi Gilead.
4 Ześlę więc ogień na dom Chazaela,
by strawił pałace Ben-Hadada⁴.
5 Rozbiję zaworę Damaszku
i wytępię mieszkańca z doliny Awen
i dzierżącego berło z Bet-Eden⁵,
a naród Aramu uprowadzony zostanie do Kir -
mówi Pan.

Przeciwko Gazie i Filistynom

6 Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Gazy
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż uprowadzili doszczętnie ludność, by wydać ją Edomowi.
7 ⁶ Ześlę więc ogień na mury Gazy,
i strawi on jej pałace.
8 Wytępię mieszkańca z Aszdodu
i dzierżącego berło z Aszkelonu.
Zwrócę rękę przeciw Ekronowi
i zginie reszta Filistynów -
rzekł Pan Bóg.

Przeciwko Tyrowi i Fenicji

9 Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Tyru
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż wydali oni Edomowi uprowadzonych aż do ostatniego
i nie pamiętali o bratnim przymierzu⁷.
10 Ześlę więc ogień na mury Tyru
i strawi jego pałace.

Przeciwko Edomowi

11 Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Edomu
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż prześladował mieczem brata swego,
tłumiąc uczucie miłosierdzia,
trwał w swym gniewie nieustannie
i gniew swój chował do końca.
12 Ześlę więc ogień na Teman⁸
i strawi pałace Bosry⁸.

Przeciwko Ammonitom

13 Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków synów Ammona
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż rozcinał brzemienne niewiasty Gileadu,
by rozszerzyć swoje granice.
14 Rozpalę więc ogień na murach Rabba⁹
i strawi jego pałace
podczas wrzawy w dzień bitwy,
podczas burzy w dzień wichru.
15 I pójdzie król ich w niewolę,
on i książęta jego razem -
rzekł Pan.

Wstęp

Am 1, 1 - Por. Za 14,5.

Am 1, 2 - "Zagrzmi" - por. Jr 25,30; Oz 11,10; Jl 4,16; "uschnie" - susza będzie karą Bożą.

Am 1, 3 - "Trzech... czterech", tzn. z powodu licznych występków (por. Prz 30,15.18.21.29); "saniami" - zob. Iz 28,27.

Am 1, 4 - Chazael i jego syn Ben-Hadad III byli królami Aramu, którzy walczyli z państwem Izraela.

Am 1, 5 - Dolina Awen i Bet-Eden trudne do identyfikacji. Wydaje się, że dolina Awen oznacza dolinę damasceńską, a Bet-Eden sam Damaszek. Inni utożsamiają nazwę z Celesyrią i Aram-Naharaim.

Am 1, 7 - Gaza, Aszdod, Aszkelon, Ekron - były to sławne miasta filistyńskie.

Am 1, 9 - Aluzja do przymierza między Dawidem a Hiramem, królem Tyru (por. 1 Krl 5,15).

Am 1, 12 - Teman - oznacza albo plemię reprezentujące cały naród, albo miasto; Bosra - główne miasto Edomitów.

Am 1, 14 - Dzisiejszy Amman, stolica państwa Jordanii.

Przeciwko Moabitom

1 Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Moabu
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż on spalił kości króla Edomu na wapno¹.
2 Ześlę więc ogień na Moab
i strawi pałace Keriotu²,
zginie podczas wrzawy wojennej Moab,
podczas okrzyków, przy dźwięku rogu.
3 Zniszczę pośród niego władcę,
a razem z nim wszystkich książąt jego wybiję -
rzekł Pan.

Przeciwko Judzie

4 Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Judy
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż odrzucili Prawo Pana
i przykazań Jego nie strzegli;
zwiedli ich kłamliwi ich bogowie,
za którymi przodkowie ich chodzili.
5 Ześlę więc ogień na Judę
i strawi pałace Jeruzalem.

Przeciwko Izraelowi

6 Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Izraela
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż sprzedają za srebro sprawiedliwego,
a ubogiego za parę sandałów;
7 w prochu ziemi depcą głowy biednych
i ubogich kierują na bezdroża;
ojciec i syn chodzą do tej samej dziewczyny³,
aby znieważać święte imię moje.
8 Na płaszczach zastawnych⁴ wylegują się przy każdym ołtarzu
i wino wymuszone grzywną piją
w domu swego Boga.
9 Ja to przed nimi zgładziłem Amorytów⁵,
którzy byli wysocy jak cedry,
a mocni byli jak dęby.
I zniszczyłem owoc ich z góry,
a z dołu korzenie⁵.
10 I Ja to wyprowadziłem was z Egiptu,
wiodłem przez pustynię przez lat czterdzieści,
byście posiedli ziemię Amorytów.
11 Wzbudzałem spomiędzy waszych synów proroków,
a spomiędzy waszych młodzieńców - nazirejczyków.
Czyż nie było tak, synowie Izraela? - wyrocznia Pana.
12 A wy dawaliście pić nazirejczykom wino
i prorokom rozkazywaliście: «Nie prorokujcie!»
13 Oto Ja zmiażdżę was tak,
jak miażdży wozowy walec⁶ napełniony snopami.
14 Szybkobiegacz nie będzie miał gdzie uciec,
mocarz nie okaże swej siły,
a bohater nie ocali życia;
15 łucznik się nie ostoi,
szybkonogi nie umknie
i jeździec na koniu nie ocali życia;
16 nawet najmężniejszy sercem pomiędzy bohaterami będzie w tym dniu nagi uciekał -
wyrocznia Pana.

Am 2, 1 - Profanacja szczątków zmarłego łączyła się w zrozumieniu Semitów z losami cienia (duszy) tegoż zmarłego po śmierci. Na uwagę zasługuje napiętnowanie takiego postępowania u narodu izraelskiego.

Am 2, 2 - Jedno z głównych miast Moabu, znane z kultu bożka Kemosza.

Am 2, 7 - Aluzja do nierządu sakralnego, przejętego od Kananejczyków (por. Pwt 23,18n), bądź do kazirodztwa (por. Kpł 18,8; Kpł 20,11n).

Am 2, 8 - Płaszcz dany w zastaw miał być oddany na noc dłużnikowi, by mógł się nim przykryć (por. Wj 22,25n; Pwt 24,13). Aluzja do kapłanów.

Am 2, 9 - "Amorytów" - dawnych mieszkańców Kanaanu. O ich wzroście por. Lb 13,33; "zniszczyłem... korzenie" - oznacza to całkowitą zagładę.

Am 2, 13 - Zob. Iz 28,27n.

Przestroga dla Izraela

Kara za sprzeniewierzenie się

1 Słuchajcie tego słowa, które mówi Pan do was, synowie Izraela, do całego pokolenia, które Ja wyprowadziłem z ziemi egipskiej:
2 Jedynie was znałem¹ ze wszystkich narodów na ziemi,
dlatego was nawiedzę karą za wszystkie wasze winy.

Prawdziwe źródło prorockiego natchnienia

3 Czyż wędruje dwu razem,
jeśli się wzajem nie znają?
4 Czyż ryczy lew w lesie,
zanim ma zdobycz?
Czyż lwiątko wydaje głos ze swego legowiska,
jeśli niczego nie schwytało?
5 Czyż spada ptak na ziemię,
jeśli nie było sidła?
Czyż się unosi pułapka nad ziemią,
zanim coś schwytała?
6 Czyż dmie się w trąbę w mieście,
a lud się nie przelęknie?
Czyż zdarza się w mieście nieszczęście,
by Pan tego nie sprawił?
7 Bo Pan Bóg nie uczyni niczego,
jeśli nie objawi swego zamiaru sługom swym, prorokom.
8 Gdy lew zaryczy,
któż się nie ulęknie?
Gdy Pan Bóg przemówi,
któż nie będzie prorokować?

Groźby przeciw Samarii

9 Głoście w pałacach w Aszdodzie²
i na zamkach w ziemi egipskiej!
Mówcie: «Zbierzcie się na górach Samarii,
zobaczcie wielkie w niej zamieszanie
i gwałty pośród niej!»
10 Nie umieją postępować uczciwie - wyrocznia Pana -
gromadzą nieprawość i ucisk w swych pałacach.
11 Dlatego tak mówi Pan Bóg:
Nieprzyjaciel otoczy kraj;
zniszczona będzie moc twoja
i ograbione twoje pałace.
12 Tak mówi Pan:
Tak jak pasterz z lwiej paszczy ratuje
tylko dwie nogi albo koniec ucha,
tak nieliczni uratowani będą synowie Izraela,
siedzący w Samarii w rogu łoża³
i na dywanie z Damaszku.

Przeciwko Betel i pałacom

13 Słuchajcie i oświadczcie w domu Jakubowym -
wyrocznia Pana Boga, Boga Zastępów:
14 w dzień, kiedy będę karał występki Izraela,
ukarzę [również] ołtarze Betel.
Odrąbane zostaną rogi ołtarza
i upadną na ziemię.
15 Rozwalę zarówno dom zimowy jak i letni;
zniszczeją domy z kości słoniowej
i rozwalone zostaną domy z hebanu⁴ - wyrocznia Pana.

Am 3, 2 - W sensie wybrania, umiłowania (por. Rdz 18,19; Jr 1,5 itd.).

Am 3, 9 - Zamiast "Aszdod" LXX czyta: "Aszszur".

Am 3, 12 - Tzn. próżnujący. Są różne tłumaczenia tego miejsca.

Am 3, 15 - Tłum. przypuszczalne: dosł.: "wielkie" lub "liczne domy".

Przeciwko mieszkańcom Samarii

1 Słuchajcie słowa tego, krowy Baszanu¹,
które mieszkacie na górach Samarii:
uciskacie biednych, gnębicie ubogich,
mówicie do mężów swoich: «Przynieś, a będziemy pili!»
2 Poprzysiągł Pan Bóg na świętość swoją:
Oto dni na was nadchodzą,
że pochwycą was hakami, resztę was - rybackimi wędkami:
3 i przez wyłomy w murze wyjdzie, każda przed siebie,
i powloką was do Hermonu² -
wyrocznia Pana.

Przeciwko świątyniom w Betel i Gilgal

4 Idźcie do Betel i grzeszcie,
do Gilgal i grzeszcie więcej;
przynoście co ranka ofiary wasze
i co trzeci dzień dziesięciny!
5 Nawet chleb kwaszony³ spalajcie na ofiarę pochwalną
i nawołujcie głośno do ofiar dobrowolnych,
bo to lubicie, synowie Izraela -
wyrocznia Pana Boga.

Kary

6 To Ja sprowadziłem na was klęskę głodu⁴ we wszystkich waszych miastach
i brak chleba we wszystkich waszych wioskach,
aleście do Mnie nie powrócili -
wyrocznia Pana.
7 To Ja wstrzymałem dla was deszcz
na trzy miesiące przed żniwami:
spuściłem deszcz na jedno miasto,
a w drugim mieście nie padało;
jedno pole zostało zroszone,
a drugie pole, na którym nie padał deszcz, stało się suche.
8 I wlekli się mieszkańcy dwu, trzech miast,
do jednego miasta, by napić się wody,
i nie zaspokoili pragnienia;
aleście do Mnie nie powrócili -
wyrocznia Pana.
9 Karałem was zwarzeniem i śniecią zbóż,
liczne ogrody wasze i winnice,
drzewa figowe i oliwki zjadła szarańcza;
aleście do Mnie nie powrócili -
wyrocznia Pana.
10 Zesłałem na was zarazę jak na Egipt;
wybiłem mieczem waszych młodzieńców,
a konie wasze uprowadzono;
w ogniu spłonęły wasze obozy,
kiedy gniewałem się na was⁵,
aleście do Mnie nie powrócili -
wyrocznia Pana.
11 Spustoszyłem was, jak podczas Bożego spustoszenia Sodomy i Gomory;
staliście się jak głownia wyciągnięta z ognia;
aleście do Mnie nie powrócili -
wyrocznia Pana.
12 Tak uczynię tobie, Izraelu,
a ponieważ ci to uczynię, przygotuj się, by stawić się przed Bogiem twym, Izraelu!
13 On to jest, który tworzy góry i stwarza wichry,
myśli ludzkie poznaje,
wywołuje jutrzenkę i ciemność,
stąpa po wyżynach ziemi.
Pan, Bóg Zastępów, jest imię Jego.

Am 4, 1 - Tak nazywa Prorok kobiety Samarii, bogate, a równocześnie samolubne i nieczułe na niedolę bliźnich.

Am 4, 3 - Sens niepewny w hebr.: tłum. przyp. Istnieje wiele prób odczytania, m.in.: "Hadad-Rimmon" (Za 12,11). Aluzja do niewoli asyryjskiej lub miejsca nierządu sakralnego.

Am 4, 5 - Co było niedozwolone; zob. Kpł 2,11n.

Am 4, 6 - Dosł.: "czystość zębów" - z braku pożywienia.

Am 4, 10 - de Tłum. przypuszczalne; inni: "Zaduch waszych obozów wzniósł się wam do nosa".

Opłakiwanie Izraela

1 Słuchajcie tej mowy, którą jako pieśń żałobną
o was zaśpiewam, domu Izraela!
2 Upadła, nie będzie mogła powstać Dziewica Izraela¹;
leży na ziemi, nikt jej nie podźwignie.
3 Gdyż tak mówi Pan Bóg:
Miastu, które wysłało tysiąc [wojska], pozostanie stu;
które wysłało stu, ocali dziesięciu
dla domu Izraela.

Nawrócenie jest konieczne

4 Tak mówi Pan do domu Izraela:
Szukajcie Mnie, a żyć będziecie.
5 Nie szukajcie zaś Betel i do Gilgal nie chodźcie!
I Beer-Szeby nie odwiedzajcie!
Albowiem Gilgal pójdzie do niewoli,
a Betel zniknie.
6 ² Szukajcie Pana, a żyć będziecie!
Gdyż inaczej jak ogień nawiedzi On dom Józefa i strawi go.
Nikt nie będzie mógł zagasić ognia w Betel.
7 Prawość obracacie w piołun,
a sprawiedliwość depczecie po ziemi.
8 To Ten, który uczynił Plejady i Oriona,
który przemienia ciemności w poranek,
a dzień w noc zaciemnia,
Ten, który wzywa wody morskie
i rozlewa je po powierzchni ziemi -
Pan jest imię Jego.
9 On na mocnego zsyła zniszczenie
i sprowadza zniszczenie na twierdzę.

Groźby

10 W bramie nienawidzą dowodzącego słuszności,
nie cierpią tego, który mówi prawdę.
11 Ponieważ deptaliście biednego
i daniny w zbożu³ braliście od niego,
możecie zbudować sobie domy z kamienia ciosanego,
lecz nie będziecie w nich mieszkali;
możecie piękne winnice zasadzić,
lecz nie będziecie pili z nich wina.
12 Albowiem poznałem mnogie wasze złości
i grzechy wasze liczne,
o wy, ciemięzcy sprawiedliwego, biorący okup
i uciskający w bramie ubogich!
13 Dlatego w tym czasie milczy człowiek roztropny,
bo jest to czas niedoli.

Nawoływanie Proroka

14 Szukajcie dobra, a nie zła, abyście żyli.
Wtedy Pan, Bóg Zastępów, będzie z wami,
tak jak to mówicie⁴.
15 Miejcie w nienawiści zło, a miłujcie dobro!
Wymierzajcie w bramie sprawiedliwość!
Może ulituje się Pan, Bóg Zastępów, nad Resztą⁵ pokolenia Józefa.

Dzień Pański

16 Dlatego tak mówi Pan, Bóg Zastępów, Panujący:
Na wszystkich placach będzie lament,
na wszystkich ulicach krzyczeć będą: «Biada, biada!»
Wzywać będą rolnika do żałoby,
do lamentowania - umiejących jęczeć.
17 We wszystkich winnicach będzie narzekanie,
bo przejdę pośród ciebie -
rzekł Pan.
18 Biada oczekującym dnia Pańskiego.
Cóż wam po dniu Pańskim?
On jest ciemnością a nie światłem⁶.
19 Jakby uciekał człowiek przed lwem,
a trafił na niedźwiedzia;
jakby skrył się do domu i oparł się ręką o ścianę,
a ukąsił go wąż.
20 Przecież dzień Pański jest ciemnością, a nie światłem,
mrokiem, a nie ma w nim jasności?

Przeciwko zewnętrznemu ujmowaniu służby Bogu

21 ⁷ Nienawidzę, brzydzę się waszymi świętami.
Nie będę miał upodobania w waszych uroczystych zebraniach.
22 Bo kiedy składacie Mi całopalenia i wasze ofiary,
nie znoszę tego,
na ofiary biesiadne z tucznych wołów
nie chcę patrzeć.
23 Idź precz ode Mnie ze zgiełkiem pieśni twoich,
i dźwięku twoich harf nie chcę słyszeć.
24 Niech sprawiedliwość wystąpi jak woda z brzegów
i prawość jak potok nie wysychający wyleje!
25 Czyż nie składaliście Mi żertw i ofiar pokarmowych na pustyni
przez czterdzieści lat, domu Izraela,
26 a [zarazem] obnosiliście Sikkuta, waszego króla,
i Kijjuna⁸, wasze bożki,
<gwiazdę waszego boga>,
któreście sobie uczynili?
27 Dlatego przesiedlę was poza Damaszek,
mówi Pan, Bóg Zastępów - to imię Jego.

Am 5, 2 - Symbol całego narodu.

Am 5, 6 - Niektórzy proponują przestawienie w. 7 w ten sposób: 6,8,9,7,10.

Am 5, 11 - W jęz. dzisiejszym - "łapówki".

Am 5, 14 - Izraelici wierzyli, że już samo wybranie zapewnia ustawiczną opiekę Pana Boga.

Am 5, 15 - Po raz pierwszy u proroków występuje tu pojęcie Reszty Izraela.

Am 5, 18 - Tzn. będzie to dzień sądu dla grzeszników, nie zaś nagrody: radości; por. w. 20.

Am 5, 21-27 - Por. Iz 1,10-20; Jr 6,20n.

Am 5, 26 - "Sikkut" i "Kijjun" byli, zdaje się, bóstwami Babilończyków. Obie nazwy stanowią transkrypcję imion bóstw babilońskich: Sakkuta i Kajjawana (= planety Saturna). Tekst skażony, różnie popr.

Biada beztroskim

1 Biada beztroskim na Syjonie
i dufnym na górze Samarii,
książętom pierwszego z narodów,
których słucha dom Izraela.
2 Idźcie do Kalne i zobaczcie,
potem idźcie stamtąd do Chamat-Rabba
i zajdźcie do Gat filistyńskiego¹.
Czyż od tych królestw jesteście silniejsi
albo posiadłości wasze większe niż u nich?
3 [W mniemaniu swoim] oddalacie dzień niedoli,
a [rzeczywiście] przybliżacie panowanie gwałtu.
4 Leżą na łożach z kości słoniowej
i wylegują się na dywanach;
jedzą oni jagnięta z trzody
i cielęta ze środka obory.
5 Fałszywie śpiewają przy dźwiękach harfy
i jak Dawid obmyślają sobie instrumenty do grania.
6 Piją czaszami wino
i najlepszym olejkiem się namaszczają,
a nic się nie martwią upadkiem domu Józefa.
7 Dlatego teraz ich poprowadzę na czele wygnańców,
i zniknie krzykliwe grono hulaków.

Ogrom kary

8 Poprzysiągł Pan Bóg na swoje życie - wyrocznia Pana, Boga Zastępów: Brzydzę się pychą Jakuba i nienawidzę jego pałaców, wydam więc [wrogom] miasto i to, co się w nim znajduje.
9 I gdyby pozostało dziesięciu mężów w jednym domu -
i ci umrą;
10 niewielu pozostanie², by wynieść kości z domu,
i [gdy] zapyta tego, który pozostał w domu:
«Czy jest jeszcze ktoś z tobą?»
Odpowie: «Nie ma», i doda:
«Milcz!», bo nie będzie można wspominać imienia Pana².
11 Oto Pan rozkazał
i obrócony będzie wielki dom w ruiny,
a mały dom w rozsypkę.
12 Czy konie pędzą po skałach
albo czy tam się orze wołami,
że zamieniacie sprawiedliwość na truciznę,
a owoc prawości - na piołun?
13 Cieszycie się z Lo-Debar³
i mówicie: «Czyż nie naszą siłą zdobyliśmy sobie Karnaim³?»
14 Lecz oto Ja wzbudzę przeciwko wam, domu Izraela,
- wyrocznia Pana, Boga Zastępów -
naród, który was uciemięży
od Wejścia do Chamat aż do potoku Araby⁴.

Am 6, 2 - Kiedyś sławne miasta: Kalne - w Babilonii, Chamat-Rabba - nad Orontesem (zob. Lb 13,21) i Gat - filistyńskie. W czasach Amosa były zupełnie słabe i zniszczone przez najazdy.

Am 6, 10 - "Pozostanie" - tekst skażony; tłum. przypuszczalne, wg LXX. "Milcz" itd. - obawa wezwania imienia Pana Boga albo z szacunku, albo może z powodów zabobonnych.

Am 6, 13 - Lo-Debar i Karnaim w Zajordaniu były miastami, które za Joasza albo Jeroboama II zostały odzyskane od Aramu (por. 2 Krl 13,25; 2 Krl 14,25). Inni tłumaczą jako rzeczowniki: "z niczego" i "rogi".

Am 6, 14 - Wyrażenie przysłowiowe na oznaczenie całej Ziemi Świętej. Zob. Lb 13,21.

WIZJE PROROKA

Pierwsza wizja: szarańcza

1 To mi ukazał Pan Bóg:
oto tworzy szarańczę na początku odrastania potrawu¹,
a był to potraw po sianokosach królewskich;
2 i gdy ona zjadała doszczętnie trawę na ziemi, prosiłem:
«Panie Boże, przebacz,
jakże się ostoi Jakub? Przecież jest taki mały».
3 Zmiłował się Pan nad nim:
«To się nie stanie» - rzekł Pan.

Druga wizja: susza

4 To mi ukazał Pan Bóg:
<Pan Bóg> powołał jako narzędzie sądu ogień
i strawił Wielką Otchłań,
i strawił dział Pański².
5 I prosiłem: «Panie Boże, przestań,
jakże się ostoi Jakub? Przecież jest taki mały».
6 Zmiłował się Pan nad nim:
«Również i to się nie stanie» - mówi Pan Bóg.

Trzecia wizja: pion ołowiany

7 To mi ukazał:
oto Pan stoi na murze
i w ręku Jego pion ołowiany³.
8 I zapytał mnie Pan:
«Co widzisz, Amosie?»
Odpowiedziałem: «Pion ołowiany».
I rzekł Pan:
«Oto opuszczę pion pośrodku ludu mego, Izraela.
Już mu więcej nie przepuszczę.
9 Spustoszone będą wyżyny Izaaka
i świątynie Izraela będą zniszczone.
Wystąpię z mieczem przeciwko domowi Jeroboama».

W sporze z Amazjaszem

10 Posłał Amazjasz, kapłan z Betel, do Jeroboama, króla izraelskiego, aby mu powiedzieć: «Spiskuje przeciw tobie Amos pośród domu Izraela. Nie może ziemia znieść wszystkich mów jego, 11 gdyż tak rzekł Amos: "Od miecza umrze Jeroboam i Izrael będzie uprowadzony ze swojej ziemi"». 12 I rzekł Amazjasz do Amosa: «"Widzący", idź, uciekaj sobie do ziemi Judy! I tam jedz chleb, i tam prorokuj! 13 A w Betel więcej nie prorokuj, bo jest ono królewską świątynią i królewską budowlą». 14 I odpowiedział Amos Amazjaszowi: «Nie jestem ja prorokiem ani nie jestem uczniem proroków⁴, gdyż jestem pasterzem i tym, który nacina sykomory⁴. 15 Od trzody bowiem wziął mnie Pan i rzekł do mnie Pan: "Idź, prorokuj do narodu mego, izraelskiego!"
16 I teraz słuchaj słowa Pańskiego!
Tyś mówił:
"Nie prorokuj przeciwko Izraelowi
ani nie przepowiadaj przeciwko domowi Izaaka!"
17 Dlatego tak rzekł Pan:
"Żona twoja w mieście będzie nierządnicą⁵.
Synowie zaś i córki twoje od miecza poginą.
Ziemię twoją sznurem podzielą.
Ty umrzesz na ziemi nieczystej,
a Izrael zostanie ze swej ziemi uprowadzony"».

Am 7, 1 - Inaczej: otawa; jest to następny po pierwszym zbiór trawy w tym samym roku. Pierwszy zbiór, nazywany królewskim, należał w całości albo częściowo do króla.

Am 7, 4 - Popr. wg LXX. Mowa o klęsce suszy.

Am 7, 7 - Tłum. przypuszczalne. Pion ołowiany w postaci sztaby służył również do rozwalania muru, stąd może scena ta zapowiada zniszczenie obwarowań.

Am 7, 14 - "Uczniem proroków" - zob. 1 Krl 20,35; 2 Krl 2,3; "ten, który nacina sykomory" - często stosowany przez pasterzy zabieg, wykonywany nożem na owocach tych drzew celem przyśpieszenia ich dojrzewania.

Am 7, 17 - Prawdopodobnie z głodu.

Czwarta wizja: kosz owoców

1 To mi ukazał Pan Bóg:
oto kosz dojrzałych owoców.
2 I zapytał: «Co ty widzisz, Amosie?»
Odpowiedziałem: «Kosz dojrzałych owoców».
Rzekł Pan do mnie:
«Dojrzał do kary lud mój izraelski¹.
Nie będę już dłużej go oszczędzał.
3 Tego dnia pieśni dworskie zamienią się w lamenty
- wyrocznia Pana Boga -
mnóstwo trupów,
na każdym miejscu rozrzucone, cisza!»

Przeciwko ciemiężycielom

4 Słuchajcie tego wy, którzy gnębicie ubogiego
i bezrolnego pozostawiacie bez pracy,
5 którzy mówicie: «Kiedyż minie nów księżyca²,
byśmy mogli sprzedawać zboże?
Kiedyż szabat, byśmy mogli otworzyć spichlerz?
A będziemy zmniejszać efę, powiększać sykl
i wagę podstępnie fałszować.
6 Będziemy kupować biednego za srebro,
a ubogiego za parę sandałów
i plewy pszeniczne będziemy sprzedawać».
7 Przysiągł Pan na dumę³ Jakuba:
«Nie zapomnę nigdy wszystkich ich uczynków».
8 Czyż z tego powodu ziemia nie zadrży
i czyż nie będą lamentować wszyscy jej mieszkańcy,
i nie wzbierze wszystko jak Nil,
wzburzy się i opadnie jak Nil w Egipcie?

Zapowiedź nadzwyczajnych kar

9 Owego dnia -
wyrocznia Pana Boga -
zajdzie słońce w południe
i w dzień świetlany zaciemnię ziemię.
10 Zamienię święta wasze w żałobę,
a wszystkie wasze pieśni w lamentacje;
nałożę na wszystkie biodra wory,
a na wszystkie głowy [sprowadzę] łysinę⁴
i uczynię żałobę jak po jedynaku,
a dni ostatnie jakby dniem goryczy.

Głód słowa Bożego

11 Oto nadejdą dni -
wyrocznia Pana Boga -
gdy ześlę głód na ziemię,
nie głód chleba ani pragnienie wody,
lecz głód słuchania słów Pańskich.
12 Wtedy błąkać się będą od morza do morza,
z północy na wschód będą krążyli,
by znaleźć słowo Pańskie,
lecz go nie znajdą.

Nowa zapowiedź kary

13 W dzień ten pomdleją z pragnienia
piękne dziewice i młodzieńcy.
14 Ci, którzy przysięgają na winę⁵ Samarii
i mówią: «Na życie twego boga, Danie⁵!;
na życie boga⁵, Beer-Szebo!» -
upadną i już nie powstaną.

Am 8, 2 - Tłum. częściowo odbiega od hebr., by oddać grę słów: Qajjis - owoc letni, qes - kres.

Am 8, 5 - Nów księżyca był świętem i dlatego nie wolno było wtedy handlować (por. Kpł 23,25).

Am 8, 7 - Wyrażenie niejasne. Może oznacza Palestynę (por. Ps 47[46],5).

Am 8, 10 - Oznaką żałoby było zupełne ostrzyżenie głowy.

Am 8, 14 - "Winę" - (hebr. aszma) aluzja do imienia bóstwa aramejskiego "Aszima" (2 Krl 17,30); "Danie" - złoty cielec: zob. 1 Krl 12,29; "boga" wg LXX. Hebr. ma tu "drogę", co może oznaczać "kult". Inni popr. na "umiłowanego".

Piąta wizja: upadek świątyni

1 Widziałem Pana stojącego nad ołtarzem, i On rzekł:
«Uderz w głowicę i niech zadrżą wiązania dachu,
i niech spadną na głowy wszystkich!
Pozabijam mieczem pozostałych,
nie umknie z nich żaden, co ucieka,
ani nie ocaleje z nich żaden, co się ratuje.
2 Gdyby udali się do Szeolu,
stamtąd ręka moja ich weźmie;
gdyby wstąpili do nieba,
stamtąd ich ściągnę;
3 gdyby schowali się w górze na Karmelu,
i tam ich znajdę i chwycę.
Gdyby się skryli przed mymi oczami w głębokościach morza,
i tam nakażę wężowi¹, aby ich ukąsił.
4 Gdyby poszli w niewolę przed swymi wrogami,
i tam nakażę mieczowi, by ich pozabijał.
Skieruję oczy moje na nich, ale dla niedoli,
a nie dla ich dobra».

Hymn

5 Pan, Bóg Zastępów, dotyka ziemi, a ona topnieje,
tak że lamentują wszyscy jej mieszkańcy;
podnosi się wszędzie jak Nil
i opada jak Nil egipski.
6 [Pan] zbudował na niebiosach pałac wysoki,
a sklepienie jego oparł o ziemię;
nazywa wodę morzem
i rozlewa ją na powierzchni ziemi,
Pan - oto imię Jego.

Izrael równy poganom

7 Czyż nie jesteście dla Mnie jak Kuszyci²
wy, synowie Izraela?
- wyrocznia Pana.
Czyż Izraela nie wyprowadziłem z ziemi egipskiej
jak Filistynów z Kaftor,
a z Kir - Aramejczyków?
8 Oto oczy moje, Pana Boga, zwrócone są na królestwo grzeszne
i zgładzę je z powierzchni ziemi.
Nie zgładzę jednak zupełnie domu Jakuba -
wyrocznia Pana.
9 Gdyż oto Ja rozkażę
i przesieję pomiędzy wszystkimi narodami dom Izraela,
jak się przetakiem przesiewa,
a żadne ziarnko³ nie upada na ziemię.
10 Od miecza zginą wszyscy grzesznicy z mego ludu,
ci, którzy mówią:
«Nie zbliży się ani nie dotknie nas niedola».

PRZEPOWIEDNIE ODNOWY MESJAŃSKIEJ

11 ⁴ W tym dniu podniosę szałas Dawidowy, który upada,
zamuruję jego szczeliny,
ruiny jego podźwignę
i jak za dawnych dni go zbuduję,
12 by posiedli resztę Edomu i wszystkie narody,
nad którymi wzywano mojego imienia -
wyrocznia Pana, który to uczyni.
13 Oto nadejdą dni - wyrocznia Pana -
gdy będzie postępował żniwiarz [zaraz] za oraczem,
a depczący winogrona za siejącym ziarno;
z gór moszcz spływać będzie kroplami⁵,
a wszystkie pagórki będą nim opływać.
14 Uwolnię z niewoli lud mój izraelski -
odbudują miasta zburzone i będą w nich mieszkać;
zasadzą winnice i pić będą wino;
założą ogrody i będą jeść z nich owoce.
15 Zasadzę ich na ich ziemi,
a nigdy nie będą wyrwani z ziemi,
którą im dałem -
mówi Pan Bóg twój.

Am 9, 3 - Mityczny potwór - uosobienie morza; por. Hi 3,8; Hi 7,12.

Am 9, 7 - Izraelici są na jednym poziomie z narodem zagubionym w dalekim Egipcie.

Am 9, 9 - Dosł.: "kamyczek".

Am 9, 11 - Por. Dz 15,16nn (wg LXX).

Am 9, 13 - Por. Jl 4,18.