Wydawnictwo Pallottinum Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu
 
Księga Amosa
Tytuł
1
Słowa Amosa, który był jednym spośród pasterzy z Tekoa: co widział w sprawie Izraela, za dni Ozjasza, króla Judy, i za dni Jeroboama, syna Joasza, króla Izraela, na dwa lata przed trzęsieniem ziemi1.
Wstęp
Powiedział on:
Pan z Syjonu zagrzmi2.
Z Jeruzalem wyda swój głos,
a lamentować będą łąki pasterzy
i szczyt Karmelu uschnie2.
Zapowiedź sądu nad sąsiadami Izraela i nad nim samym
Przeciwko Damaszkowi
Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Damaszku
i z powodu czterech3
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż zmłócili saniami3 żelaznymi Gilead.
Ześlę więc ogień na dom Chazaela,
by strawił pałace Ben-Hadada4.
Rozbiję zaworę Damaszku
i wytępię mieszkańca z doliny Awen
i dzierżącego berło z Bet-Eden5,
a naród Aramu uprowadzony zostanie do Kir -
mówi Pan.
Przeciwko Gazie i Filistynom
Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Gazy
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż uprowadzili doszczętnie ludność, by wydać ją Edomowi.
6 Ześlę więc ogień na mury Gazy,
i strawi on jej pałace.
Wytępię mieszkańca z Aszdodu
i dzierżącego berło z Aszkelonu.
Zwrócę rękę przeciw Ekronowi
i zginie reszta Filistynów -
rzekł Pan Bóg.
Przeciwko Tyrowi i Fenicji
Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Tyru
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż wydali oni Edomowi uprowadzonych aż do ostatniego
i nie pamiętali o bratnim przymierzu7.
10 Ześlę więc ogień na mury Tyru
i strawi jego pałace.
Przeciwko Edomowi
11 Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Edomu
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż prześladował mieczem brata swego,
tłumiąc uczucie miłosierdzia,
trwał w swym gniewie nieustannie
i gniew swój chował do końca.
12 Ześlę więc ogień na Teman8
i strawi pałace Bosry8.
Przeciwko Ammonitom
13 Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków synów Ammona
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż rozcinał brzemienne niewiasty Gileadu,
by rozszerzyć swoje granice.
14 Rozpalę więc ogień na murach Rabba9
i strawi jego pałace
podczas wrzawy w dzień bitwy,
podczas burzy w dzień wichru.
15 I pójdzie król ich w niewolę,
on i książęta jego razem -
rzekł Pan.
 
Wstęp
 

Am 1, 1 - Por. Za 14,5.

Am 1, 2 - "Zagrzmi" - por. Jr 25,30; Oz 11,10; Jl 4,16; "uschnie" - susza będzie karą Bożą.

Am 1, 3 - "Trzech... czterech", tzn. z powodu licznych występków (por. Prz 30,15.18.21.29); "saniami" - zob. Iz 28,27.

Am 1, 4 - Chazael i jego syn Ben-Hadad III byli królami Aramu, którzy walczyli z państwem Izraela.

Am 1, 5 - Dolina Awen i Bet-Eden trudne do identyfikacji. Wydaje się, że dolina Awen oznacza dolinę damasceńską, a Bet-Eden sam Damaszek. Inni utożsamiają nazwę z Celesyrią i Aram-Naharaim.

Am 1, 7 - Gaza, Aszdod, Aszkelon, Ekron - były to sławne miasta filistyńskie.

Am 1, 9 - Aluzja do przymierza między Dawidem a Hiramem, królem Tyru (por. 1 Krl 5,15).

Am 1, 12 - Teman - oznacza albo plemię reprezentujące cały naród, albo miasto; Bosra - główne miasto Edomitów.

Am 1, 14 - Dzisiejszy Amman, stolica państwa Jordanii.

Przeciwko Moabitom
2
Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Moabu
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż on spalił kości króla Edomu na wapno1.
Ześlę więc ogień na Moab
i strawi pałace Keriotu2,
zginie podczas wrzawy wojennej Moab,
podczas okrzyków, przy dźwięku rogu.
Zniszczę pośród niego władcę,
a razem z nim wszystkich książąt jego wybiję -
rzekł Pan.
Przeciwko Judzie
Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Judy
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż odrzucili Prawo Pana
i przykazań Jego nie strzegli;
zwiedli ich kłamliwi ich bogowie,
za którymi przodkowie ich chodzili.
Ześlę więc ogień na Judę
i strawi pałace Jeruzalem.
Przeciwko Izraelowi
Tak mówi Pan:
Z powodu trzech występków Izraela
i z powodu czterech
nie odwrócę tego [wyroku],
gdyż sprzedają za srebro sprawiedliwego,
a ubogiego za parę sandałów;
w prochu ziemi depcą głowy biednych
i ubogich kierują na bezdroża;
ojciec i syn chodzą do tej samej dziewczyny3,
aby znieważać święte imię moje.
Na płaszczach zastawnych4 wylegują się przy każdym ołtarzu
i wino wymuszone grzywną piją
w domu swego Boga.
Ja to przed nimi zgładziłem Amorytów5,
którzy byli wysocy jak cedry,
a mocni byli jak dęby.
I zniszczyłem owoc ich z góry,
a z dołu korzenie5.
10 I Ja to wyprowadziłem was z Egiptu,
wiodłem przez pustynię przez lat czterdzieści,
byście posiedli ziemię Amorytów.
11 Wzbudzałem spomiędzy waszych synów proroków,
a spomiędzy waszych młodzieńców - nazirejczyków.
Czyż nie było tak, synowie Izraela? - wyrocznia Pana.
12 A wy dawaliście pić nazirejczykom wino
i prorokom rozkazywaliście: «Nie prorokujcie!»
13 Oto Ja zmiażdżę was tak,
jak miażdży wozowy walec6 napełniony snopami.
14 Szybkobiegacz nie będzie miał gdzie uciec,
mocarz nie okaże swej siły,
a bohater nie ocali życia;
15 łucznik się nie ostoi,
szybkonogi nie umknie
i jeździec na koniu nie ocali życia;
16 nawet najmężniejszy sercem pomiędzy bohaterami będzie w tym dniu nagi uciekał -
wyrocznia Pana.

Am 2, 1 - Profanacja szczątków zmarłego łączyła się w zrozumieniu Semitów z losami cienia (duszy) tegoż zmarłego po śmierci. Na uwagę zasługuje napiętnowanie takiego postępowania u narodu izraelskiego.

Am 2, 2 - Jedno z głównych miast Moabu, znane z kultu bożka Kemosza.

Am 2, 7 - Aluzja do nierządu sakralnego, przejętego od Kananejczyków (por. Pwt 23,18n), bądź do kazirodztwa (por. Kpł 18,8; Kpł 20,11n).

Am 2, 8 - Płaszcz dany w zastaw miał być oddany na noc dłużnikowi, by mógł się nim przykryć (por. Wj 22,25n; Pwt 24,13). Aluzja do kapłanów.

Am 2, 9 - "Amorytów" - dawnych mieszkańców Kanaanu. O ich wzroście por. Lb 13,33; "zniszczyłem... korzenie" - oznacza to całkowitą zagładę.

Am 2, 13 - Zob. Iz 28,27n.

Przestroga dla Izraela
Kara za sprzeniewierzenie się
3
Słuchajcie tego słowa, które mówi Pan do was, synowie Izraela, do całego pokolenia, które Ja wyprowadziłem z ziemi egipskiej:
Jedynie was znałem1 ze wszystkich narodów na ziemi,
dlatego was nawiedzę karą za wszystkie wasze winy.
Prawdziwe źródło prorockiego natchnienia
Czyż wędruje dwu razem,
jeśli się wzajem nie znają?
Czyż ryczy lew w lesie,
zanim ma zdobycz?
Czyż lwiątko wydaje głos ze swego legowiska,
jeśli niczego nie schwytało?
Czyż spada ptak na ziemię,
jeśli nie było sidła?
Czyż się unosi pułapka nad ziemią,
zanim coś schwytała?
Czyż dmie się w trąbę w mieście,
a lud się nie przelęknie?
Czyż zdarza się w mieście nieszczęście,
by Pan tego nie sprawił?
Bo Pan Bóg nie uczyni niczego,
jeśli nie objawi swego zamiaru sługom swym, prorokom.
Gdy lew zaryczy,
któż się nie ulęknie?
Gdy Pan Bóg przemówi,
któż nie będzie prorokować?
Groźby przeciw Samarii
Głoście w pałacach w Aszdodzie2
i na zamkach w ziemi egipskiej!
Mówcie: «Zbierzcie się na górach Samarii,
zobaczcie wielkie w niej zamieszanie
i gwałty pośród niej!»
10 Nie umieją postępować uczciwie - wyrocznia Pana -
gromadzą nieprawość i ucisk w swych pałacach.
11 Dlatego tak mówi Pan Bóg:
Nieprzyjaciel otoczy kraj;
zniszczona będzie moc twoja
i ograbione twoje pałace.
12 Tak mówi Pan:
Tak jak pasterz z lwiej paszczy ratuje
tylko dwie nogi albo koniec ucha,
tak nieliczni uratowani będą synowie Izraela,
siedzący w Samarii w rogu łoża3
i na dywanie z Damaszku.
Przeciwko Betel i pałacom
13 Słuchajcie i oświadczcie w domu Jakubowym -
wyrocznia Pana Boga, Boga Zastępów:
14 w dzień, kiedy będę karał występki Izraela,
ukarzę [również] ołtarze Betel.
Odrąbane zostaną rogi ołtarza
i upadną na ziemię.
15 Rozwalę zarówno dom zimowy jak i letni;
zniszczeją domy z kości słoniowej
i rozwalone zostaną domy z hebanu4 - wyrocznia Pana.

Am 3, 2 - W sensie wybrania, umiłowania (por. Rdz 18,19; Jr 1,5 itd.).

Am 3, 9 - Zamiast "Aszdod" LXX czyta: "Aszszur".

Am 3, 12 - Tzn. próżnujący. Są różne tłumaczenia tego miejsca.

Am 3, 15 - Tłum. przypuszczalne: dosł.: "wielkie" lub "liczne domy".

Przeciwko mieszkańcom Samarii
4
Słuchajcie słowa tego, krowy Baszanu1,
które mieszkacie na górach Samarii:
uciskacie biednych, gnębicie ubogich,
mówicie do mężów swoich: «Przynieś, a będziemy pili!»
Poprzysiągł Pan Bóg na świętość swoją:
Oto dni na was nadchodzą,
że pochwycą was hakami, resztę was - rybackimi wędkami:
i przez wyłomy w murze wyjdzie, każda przed siebie,
i powloką was do Hermonu2 -
wyrocznia Pana.
Przeciwko świątyniom w Betel i Gilgal
Idźcie do Betel i grzeszcie,
do Gilgal i grzeszcie więcej;
przynoście co ranka ofiary wasze
i co trzeci dzień dziesięciny!
Nawet chleb kwaszony3 spalajcie na ofiarę pochwalną
i nawołujcie głośno do ofiar dobrowolnych,
bo to lubicie, synowie Izraela -
wyrocznia Pana Boga.
Kary
To Ja sprowadziłem na was klęskę głodu4 we wszystkich waszych miastach
i brak chleba we wszystkich waszych wioskach,
aleście do Mnie nie powrócili -
wyrocznia Pana.
To Ja wstrzymałem dla was deszcz
na trzy miesiące przed żniwami:
spuściłem deszcz na jedno miasto,
a w drugim mieście nie padało;
jedno pole zostało zroszone,
a drugie pole, na którym nie padał deszcz, stało się suche.
I wlekli się mieszkańcy dwu, trzech miast,
do jednego miasta, by napić się wody,
i nie zaspokoili pragnienia;
aleście do Mnie nie powrócili -
wyrocznia Pana.
Karałem was zwarzeniem i śniecią zbóż,
liczne ogrody wasze i winnice,
drzewa figowe i oliwki zjadła szarańcza;
aleście do Mnie nie powrócili -
wyrocznia Pana.
10 Zesłałem na was zarazę jak na Egipt;
wybiłem mieczem waszych młodzieńców,
a konie wasze uprowadzono;
w ogniu spłonęły wasze obozy,
kiedy gniewałem się na was5,
aleście do Mnie nie powrócili -
wyrocznia Pana.
11 Spustoszyłem was, jak podczas Bożego spustoszenia Sodomy i Gomory;
staliście się jak głownia wyciągnięta z ognia;
aleście do Mnie nie powrócili -
wyrocznia Pana.
12 Tak uczynię tobie, Izraelu,
a ponieważ ci to uczynię, przygotuj się, by stawić się przed Bogiem twym, Izraelu!
13 On to jest, który tworzy góry i stwarza wichry,
myśli ludzkie poznaje,
wywołuje jutrzenkę i ciemność,
stąpa po wyżynach ziemi.
Pan, Bóg Zastępów, jest imię Jego.

Am 4, 1 - Tak nazywa Prorok kobiety Samarii, bogate, a równocześnie samolubne i nieczułe na niedolę bliźnich.

Am 4, 3 - Sens niepewny w hebr.: tłum. przyp. Istnieje wiele prób odczytania, m.in.: "Hadad-Rimmon" (Za 12,11). Aluzja do niewoli asyryjskiej lub miejsca nierządu sakralnego.

Am 4, 5 - Co było niedozwolone; zob. Kpł 2,11n.

Am 4, 6 - Dosł.: "czystość zębów" - z braku pożywienia.

Am 4, 10 - de Tłum. przypuszczalne; inni: "Zaduch waszych obozów wzniósł się wam do nosa".

Opłakiwanie Izraela
5
Słuchajcie tej mowy, którą jako pieśń żałobną
o was zaśpiewam, domu Izraela!
Upadła, nie będzie mogła powstać Dziewica Izraela1;
leży na ziemi, nikt jej nie podźwignie.
Gdyż tak mówi Pan Bóg:
Miastu, które wysłało tysiąc [wojska], pozostanie stu;
które wysłało stu, ocali dziesięciu
dla domu Izraela.
Nawrócenie jest konieczne
Tak mówi Pan do domu Izraela:
Szukajcie Mnie, a żyć będziecie.
Nie szukajcie zaś Betel i do Gilgal nie chodźcie!
I Beer-Szeby nie odwiedzajcie!
Albowiem Gilgal pójdzie do niewoli,
a Betel zniknie.
2 Szukajcie Pana, a żyć będziecie!
Gdyż inaczej jak ogień nawiedzi On dom Józefa i strawi go.
Nikt nie będzie mógł zagasić ognia w Betel.
Prawość obracacie w piołun,
a sprawiedliwość depczecie po ziemi.
To Ten, który uczynił Plejady i Oriona,
który przemienia ciemności w poranek,
a dzień w noc zaciemnia,
Ten, który wzywa wody morskie
i rozlewa je po powierzchni ziemi -
Pan jest imię Jego.
On na mocnego zsyła zniszczenie
i sprowadza zniszczenie na twierdzę.
Groźby
10 W bramie nienawidzą dowodzącego słuszności,
nie cierpią tego, który mówi prawdę.
11 Ponieważ deptaliście biednego
i daniny w zbożu3 braliście od niego,
możecie zbudować sobie domy z kamienia ciosanego,
lecz nie będziecie w nich mieszkali;
możecie piękne winnice zasadzić,
lecz nie będziecie pili z nich wina.
12 Albowiem poznałem mnogie wasze złości
i grzechy wasze liczne,
o wy, ciemięzcy sprawiedliwego, biorący okup
i uciskający w bramie ubogich!
13 Dlatego w tym czasie milczy człowiek roztropny,
bo jest to czas niedoli.
Nawoływanie Proroka
14 Szukajcie dobra, a nie zła, abyście żyli.
Wtedy Pan, Bóg Zastępów, będzie z wami,
tak jak to mówicie4.
15 Miejcie w nienawiści zło, a miłujcie dobro!
Wymierzajcie w bramie sprawiedliwość!
Może ulituje się Pan, Bóg Zastępów, nad Resztą5 pokolenia Józefa.
Dzień Pański
16 Dlatego tak mówi Pan, Bóg Zastępów, Panujący:
Na wszystkich placach będzie lament,
na wszystkich ulicach krzyczeć będą: «Biada, biada!»
Wzywać będą rolnika do żałoby,
do lamentowania - umiejących jęczeć.
17 We wszystkich winnicach będzie narzekanie,
bo przejdę pośród ciebie -
rzekł Pan.
18 Biada oczekującym dnia Pańskiego.
Cóż wam po dniu Pańskim?
On jest ciemnością a nie światłem6.
19 Jakby uciekał człowiek przed lwem,
a trafił na niedźwiedzia;
jakby skrył się do domu i oparł się ręką o ścianę,
a ukąsił go wąż.
20 Przecież dzień Pański jest ciemnością, a nie światłem,
mrokiem, a nie ma w nim jasności?
Przeciwko zewnętrznemu ujmowaniu służby Bogu
21 7 Nienawidzę, brzydzę się waszymi świętami.
Nie będę miał upodobania w waszych uroczystych zebraniach.
22 Bo kiedy składacie Mi całopalenia i wasze ofiary,
nie znoszę tego,
na ofiary biesiadne z tucznych wołów
nie chcę patrzeć.
23 Idź precz ode Mnie ze zgiełkiem pieśni twoich,
i dźwięku twoich harf nie chcę słyszeć.
24 Niech sprawiedliwość wystąpi jak woda z brzegów
i prawość jak potok nie wysychający wyleje!
25 Czyż nie składaliście Mi żertw i ofiar pokarmowych na pustyni
przez czterdzieści lat, domu Izraela,
26 a [zarazem] obnosiliście Sikkuta, waszego króla,
i Kijjuna8, wasze bożki,
<gwiazdę waszego boga>,
któreście sobie uczynili?
27 Dlatego przesiedlę was poza Damaszek,
mówi Pan, Bóg Zastępów - to imię Jego.

Am 5, 2 - Symbol całego narodu.

Am 5, 6 - Niektórzy proponują przestawienie w. 7 w ten sposób: 6,8,9,7,10.

Am 5, 11 - W jęz. dzisiejszym - "łapówki".

Am 5, 14 - Izraelici wierzyli, że już samo wybranie zapewnia ustawiczną opiekę Pana Boga.

Am 5, 15 - Po raz pierwszy u proroków występuje tu pojęcie Reszty Izraela.

Am 5, 18 - Tzn. będzie to dzień sądu dla grzeszników, nie zaś nagrody: radości; por. w. 20.

Am 5, 21-27 - Por. Iz 1,10-20; Jr 6,20n.

Am 5, 26 - "Sikkut" i "Kijjun" byli, zdaje się, bóstwami Babilończyków. Obie nazwy stanowią transkrypcję imion bóstw babilońskich: Sakkuta i Kajjawana (= planety Saturna). Tekst skażony, różnie popr.

Biada beztroskim
6
Biada beztroskim na Syjonie
i dufnym na górze Samarii,
książętom pierwszego z narodów,
których słucha dom Izraela.
Idźcie do Kalne i zobaczcie,
potem idźcie stamtąd do Chamat-Rabba
i zajdźcie do Gat filistyńskiego1.
Czyż od tych królestw jesteście silniejsi
albo posiadłości wasze większe niż u nich?
[W mniemaniu swoim] oddalacie dzień niedoli,
a [rzeczywiście] przybliżacie panowanie gwałtu.
Leżą na łożach z kości słoniowej
i wylegują się na dywanach;
jedzą oni jagnięta z trzody
i cielęta ze środka obory.
Fałszywie śpiewają przy dźwiękach harfy
i jak Dawid obmyślają sobie instrumenty do grania.
Piją czaszami wino
i najlepszym olejkiem się namaszczają,
a nic się nie martwią upadkiem domu Józefa.
Dlatego teraz ich poprowadzę na czele wygnańców,
i zniknie krzykliwe grono hulaków.
Ogrom kary
Poprzysiągł Pan Bóg na swoje życie - wyrocznia Pana, Boga Zastępów: Brzydzę się pychą Jakuba i nienawidzę jego pałaców, wydam więc [wrogom] miasto i to, co się w nim znajduje.
I gdyby pozostało dziesięciu mężów w jednym domu -
i ci umrą;
10 niewielu pozostanie2, by wynieść kości z domu,
i [gdy] zapyta tego, który pozostał w domu:
«Czy jest jeszcze ktoś z tobą?»
Odpowie: «Nie ma», i doda:
«Milcz!», bo nie będzie można wspominać imienia Pana2.
11 Oto Pan rozkazał
i obrócony będzie wielki dom w ruiny,
a mały dom w rozsypkę.
12 Czy konie pędzą po skałach
albo czy tam się orze wołami,
że zamieniacie sprawiedliwość na truciznę,
a owoc prawości - na piołun?
13 Cieszycie się z Lo-Debar3
i mówicie: «Czyż nie naszą siłą zdobyliśmy sobie Karnaim3
14 Lecz oto Ja wzbudzę przeciwko wam, domu Izraela,
- wyrocznia Pana, Boga Zastępów -
naród, który was uciemięży
od Wejścia do Chamat aż do potoku Araby4.

Am 6, 2 - Kiedyś sławne miasta: Kalne - w Babilonii, Chamat-Rabba - nad Orontesem (zob. Lb 13,21) i Gat - filistyńskie. W czasach Amosa były zupełnie słabe i zniszczone przez najazdy.

Am 6, 10 - "Pozostanie" - tekst skażony; tłum. przypuszczalne, wg LXX. "Milcz" itd. - obawa wezwania imienia Pana Boga albo z szacunku, albo może z powodów zabobonnych.

Am 6, 13 - Lo-Debar i Karnaim w Zajordaniu były miastami, które za Joasza albo Jeroboama II zostały odzyskane od Aramu (por. 2 Krl 13,25; 2 Krl 14,25). Inni tłumaczą jako rzeczowniki: "z niczego" i "rogi".

Am 6, 14 - Wyrażenie przysłowiowe na oznaczenie całej Ziemi Świętej. Zob. Lb 13,21.

WIZJE PROROKA
Pierwsza wizja: szarańcza
7
To mi ukazał Pan Bóg:
oto tworzy szarańczę na początku odrastania potrawu1,
a był to potraw po sianokosach królewskich;
i gdy ona zjadała doszczętnie trawę na ziemi, prosiłem:
«Panie Boże, przebacz,
jakże się ostoi Jakub? Przecież jest taki mały».
Zmiłował się Pan nad nim:
«To się nie stanie» - rzekł Pan.
Druga wizja: susza
To mi ukazał Pan Bóg:
<Pan Bóg> powołał jako narzędzie sądu ogień
i strawił Wielką Otchłań,
i strawił dział Pański2.
I prosiłem: «Panie Boże, przestań,
jakże się ostoi Jakub? Przecież jest taki mały».
Zmiłował się Pan nad nim:
«Również i to się nie stanie» - mówi Pan Bóg.
Trzecia wizja: pion ołowiany
To mi ukazał:
oto Pan stoi na murze
i w ręku Jego pion ołowiany3.
I zapytał mnie Pan:
«Co widzisz, Amosie?»
Odpowiedziałem: «Pion ołowiany».
I rzekł Pan:
«Oto opuszczę pion pośrodku ludu mego, Izraela.
Już mu więcej nie przepuszczę.
Spustoszone będą wyżyny Izaaka
i świątynie Izraela będą zniszczone.
Wystąpię z mieczem przeciwko domowi Jeroboama».
W sporze z Amazjaszem
10 Posłał Amazjasz, kapłan z Betel, do Jeroboama, króla izraelskiego, aby mu powiedzieć: «Spiskuje przeciw tobie Amos pośród domu Izraela. Nie może ziemia znieść wszystkich mów jego, 11 gdyż tak rzekł Amos: "Od miecza umrze Jeroboam i Izrael będzie uprowadzony ze swojej ziemi"». 12 I rzekł Amazjasz do Amosa: «"Widzący", idź, uciekaj sobie do ziemi Judy! I tam jedz chleb, i tam prorokuj! 13 A w Betel więcej nie prorokuj, bo jest ono królewską świątynią i królewską budowlą». 14 I odpowiedział Amos Amazjaszowi: «Nie jestem ja prorokiem ani nie jestem uczniem proroków4, gdyż jestem pasterzem i tym, który nacina sykomory4. 15 Od trzody bowiem wziął mnie Pan i rzekł do mnie Pan: "Idź, prorokuj do narodu mego, izraelskiego!"
16 I teraz słuchaj słowa Pańskiego!
Tyś mówił:
"Nie prorokuj przeciwko Izraelowi
ani nie przepowiadaj przeciwko domowi Izaaka!"
17 Dlatego tak rzekł Pan:
"Żona twoja w mieście będzie nierządnicą5.
Synowie zaś i córki twoje od miecza poginą.
Ziemię twoją sznurem podzielą.
Ty umrzesz na ziemi nieczystej,
a Izrael zostanie ze swej ziemi uprowadzony"».

Am 7, 1 - Inaczej: otawa; jest to następny po pierwszym zbiór trawy w tym samym roku. Pierwszy zbiór, nazywany królewskim, należał w całości albo częściowo do króla.

Am 7, 4 - Popr. wg LXX. Mowa o klęsce suszy.

Am 7, 7 - Tłum. przypuszczalne. Pion ołowiany w postaci sztaby służył również do rozwalania muru, stąd może scena ta zapowiada zniszczenie obwarowań.

Am 7, 14 - "Uczniem proroków" - zob. 1 Krl 20,35; 2 Krl 2,3; "ten, który nacina sykomory" - często stosowany przez pasterzy zabieg, wykonywany nożem na owocach tych drzew celem przyśpieszenia ich dojrzewania.

Am 7, 17 - Prawdopodobnie z głodu.

Czwarta wizja: kosz owoców
8
To mi ukazał Pan Bóg:
oto kosz dojrzałych owoców.
I zapytał: «Co ty widzisz, Amosie?»
Odpowiedziałem: «Kosz dojrzałych owoców».
Rzekł Pan do mnie:
«Dojrzał do kary lud mój izraelski1.
Nie będę już dłużej go oszczędzał.
Tego dnia pieśni dworskie zamienią się w lamenty
- wyrocznia Pana Boga -
mnóstwo trupów,
na każdym miejscu rozrzucone, cisza!»
Przeciwko ciemiężycielom
Słuchajcie tego wy, którzy gnębicie ubogiego
i bezrolnego pozostawiacie bez pracy,
którzy mówicie: «Kiedyż minie nów księżyca2,
byśmy mogli sprzedawać zboże?
Kiedyż szabat, byśmy mogli otworzyć spichlerz?
A będziemy zmniejszać efę, powiększać sykl
i wagę podstępnie fałszować.
Będziemy kupować biednego za srebro,
a ubogiego za parę sandałów
i plewy pszeniczne będziemy sprzedawać».
Przysiągł Pan na dumę3 Jakuba:
«Nie zapomnę nigdy wszystkich ich uczynków».
Czyż z tego powodu ziemia nie zadrży
i czyż nie będą lamentować wszyscy jej mieszkańcy,
i nie wzbierze wszystko jak Nil,
wzburzy się i opadnie jak Nil w Egipcie?
Zapowiedź nadzwyczajnych kar
Owego dnia -
wyrocznia Pana Boga -
zajdzie słońce w południe
i w dzień świetlany zaciemnię ziemię.
10 Zamienię święta wasze w żałobę,
a wszystkie wasze pieśni w lamentacje;
nałożę na wszystkie biodra wory,
a na wszystkie głowy [sprowadzę] łysinę4
i uczynię żałobę jak po jedynaku,
a dni ostatnie jakby dniem goryczy.
Głód słowa Bożego
11 Oto nadejdą dni -
wyrocznia Pana Boga -
gdy ześlę głód na ziemię,
nie głód chleba ani pragnienie wody,
lecz głód słuchania słów Pańskich.
12 Wtedy błąkać się będą od morza do morza,
z północy na wschód będą krążyli,
by znaleźć słowo Pańskie,
lecz go nie znajdą.
Nowa zapowiedź kary
13 W dzień ten pomdleją z pragnienia
piękne dziewice i młodzieńcy.
14 Ci, którzy przysięgają na winę5 Samarii
i mówią: «Na życie twego boga, Danie5!;
na życie boga5, Beer-Szebo!» -
upadną i już nie powstaną.

Am 8, 2 - Tłum. częściowo odbiega od hebr., by oddać grę słów: Qajjis - owoc letni, qes - kres.

Am 8, 5 - Nów księżyca był świętem i dlatego nie wolno było wtedy handlować (por. Kpł 23,25).

Am 8, 7 - Wyrażenie niejasne. Może oznacza Palestynę (por. Ps 47[46],5).

Am 8, 10 - Oznaką żałoby było zupełne ostrzyżenie głowy.

Am 8, 14 - "Winę" - (hebr. aszma) aluzja do imienia bóstwa aramejskiego "Aszima" (2 Krl 17,30); "Danie" - złoty cielec: zob. 1 Krl 12,29; "boga" wg LXX. Hebr. ma tu "drogę", co może oznaczać "kult". Inni popr. na "umiłowanego".

Piąta wizja: upadek świątyni
9
Widziałem Pana stojącego nad ołtarzem, i On rzekł:
«Uderz w głowicę i niech zadrżą wiązania dachu,
i niech spadną na głowy wszystkich!
Pozabijam mieczem pozostałych,
nie umknie z nich żaden, co ucieka,
ani nie ocaleje z nich żaden, co się ratuje.
Gdyby udali się do Szeolu,
stamtąd ręka moja ich weźmie;
gdyby wstąpili do nieba,
stamtąd ich ściągnę;
gdyby schowali się w górze na Karmelu,
i tam ich znajdę i chwycę.
Gdyby się skryli przed mymi oczami w głębokościach morza,
i tam nakażę wężowi1, aby ich ukąsił.
Gdyby poszli w niewolę przed swymi wrogami,
i tam nakażę mieczowi, by ich pozabijał.
Skieruję oczy moje na nich, ale dla niedoli,
a nie dla ich dobra».
Hymn
Pan, Bóg Zastępów, dotyka ziemi, a ona topnieje,
tak że lamentują wszyscy jej mieszkańcy;
podnosi się wszędzie jak Nil
i opada jak Nil egipski.
[Pan] zbudował na niebiosach pałac wysoki,
a sklepienie jego oparł o ziemię;
nazywa wodę morzem
i rozlewa ją na powierzchni ziemi,
Pan - oto imię Jego.
Izrael równy poganom
Czyż nie jesteście dla Mnie jak Kuszyci2
wy, synowie Izraela?
- wyrocznia Pana.
Czyż Izraela nie wyprowadziłem z ziemi egipskiej
jak Filistynów z Kaftor,
a z Kir - Aramejczyków?
Oto oczy moje, Pana Boga, zwrócone są na królestwo grzeszne
i zgładzę je z powierzchni ziemi.
Nie zgładzę jednak zupełnie domu Jakuba -
wyrocznia Pana.
Gdyż oto Ja rozkażę
i przesieję pomiędzy wszystkimi narodami dom Izraela,
jak się przetakiem przesiewa,
a żadne ziarnko3 nie upada na ziemię.
10 Od miecza zginą wszyscy grzesznicy z mego ludu,
ci, którzy mówią:
«Nie zbliży się ani nie dotknie nas niedola».
PRZEPOWIEDNIE ODNOWY MESJAŃSKIEJ
11 4 W tym dniu podniosę szałas Dawidowy, który upada,
zamuruję jego szczeliny,
ruiny jego podźwignę
i jak za dawnych dni go zbuduję,
12 by posiedli resztę Edomu i wszystkie narody,
nad którymi wzywano mojego imienia -
wyrocznia Pana, który to uczyni.
13 Oto nadejdą dni - wyrocznia Pana -
gdy będzie postępował żniwiarz [zaraz] za oraczem,
a depczący winogrona za siejącym ziarno;
z gór moszcz spływać będzie kroplami5,
a wszystkie pagórki będą nim opływać.
14 Uwolnię z niewoli lud mój izraelski -
odbudują miasta zburzone i będą w nich mieszkać;
zasadzą winnice i pić będą wino;
założą ogrody i będą jeść z nich owoce.
15 Zasadzę ich na ich ziemi,
a nigdy nie będą wyrwani z ziemi,
którą im dałem -
mówi Pan Bóg twój.

Am 9, 3 - Mityczny potwór - uosobienie morza; por. Hi 3,8; Hi 7,12.

Am 9, 7 - Izraelici są na jednym poziomie z narodem zagubionym w dalekim Egipcie.

Am 9, 9 - Dosł.: "kamyczek".

Am 9, 11 - Por. Dz 15,16nn (wg LXX).

Am 9, 13 - Por. Jl 4,18.