Wydawnictwo Pallottinum Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu
 
List do Filipian
Adres
1
Paweł i Tymoteusz1, słudzy Chrystusa Jezusa, do wszystkich świętych w Chrystusie Jezusie, którzy są w Filippi, wraz z biskupami1 i diakonami1. Łaska wam i pokój od Boga, Ojca naszego, i Pana, Jezusa Chrystusa!
Dziękczynienie i modlitwa za adresatów
Dziękuję Bogu mojemu, ilekroć was wspominam - zawsze w każdej modlitwie, zanosząc ją z radością za was wszystkich - z powodu waszego udziału w [szerzeniu] Ewangelii od pierwszego dnia2 aż do chwili obecnej. Mam właśnie ufność, że Ten, który zapoczątkował w was dobre dzieło, dokończy go do dnia Chrystusa Jezusa3. Słusznie przecież mogę tak o was myśleć, bo noszę was wszystkich w sercu jako tych, którzy mają udział w mojej łasce: zarówno w moich kajdanach, jak i w obronie Ewangelii za pomocą dowodów. Albowiem Bóg jest mi świadkiem, jak gorąco tęsknię za wami wszystkimi [ożywiony] miłością Chrystusa Jezusa. A modlę się o to, aby miłość wasza doskonaliła się coraz bardziej i bardziej w głębszym poznaniu i wszelkim wyczuciu 10 dla oceny tego, co lepsze, abyście byli czyści i bez zarzutu na dzień Chrystusa, 11 napełnieni plonem sprawiedliwości, [nabytym] przez Jezusa Chrystusa ku chwale i czci Boga.
Apostoł dzieli się nowinami i odsłania serce
Sukcesy apostolskie Więźnia
12 Bracia, chcę, abyście wiedzieli, że moje sprawy przyniosły raczej korzyść Ewangelii, 13 tak iż kajdany moje stały się głośne w Chrystusie w całym pretorium4 i u wszystkich innych. 14 I tak więcej braci, ośmielonych w Panu moimi kajdanami, odważa się bardziej bez lęku głosić słowo Boże. 15 Niektórzy wprawdzie z zawiści i przekory, drudzy zaś z dobrej woli głoszą Chrystusa. 16 Ci ostatni [głoszą] z miłości, świadomi tego, że jestem przeznaczony do obrony Ewangelii. 17 Tamci zaś, powodowani niewłaściwym współzawodnictwem, rozgłaszają Chrystusa nieszczerze, sądząc, że przez to dodadzą ucisku moim kajdanom. 18 Ale cóż to znaczy? Jedynie to, że czy to obłudnie, czy naprawdę, na wszelki sposób rozgłasza się Chrystusa. A z tego ja się cieszę i będę się cieszył. 19 Wiem bowiem, że to mi wyjdzie na zbawienie5 dzięki waszej modlitwie i pomocy, udzielanej przez Ducha Jezusa Chrystusa, 20 zgodnie z gorącym oczekiwaniem i nadzieją moją, że w niczym nie doznam zawodu. Lecz jak zawsze, tak i teraz, z całą swobodą i jawnością Chrystus będzie uwielbiony w moim ciele: czy to przez życie, czy przez śmierć. 21 Dla mnie bowiem żyć - to Chrystus, a umrzeć - to zysk. 22 Jeśli bowiem żyć w ciele - to dla mnie owocna praca. Co mam wybrać? Nie umiem powiedzieć. 23 Z dwóch stron doznaję nalegania: pragnę odejść, a być z Chrystusem6, bo to o wiele lepsze, 24 pozostawać zaś w ciele - to bardziej dla was konieczne. 25 A ufny w to, wiem, że pozostanę, i to pozostanę nadal dla was wszystkich, dla waszego postępu i radości w wierze, 26 aby rosła wasza duma w Chrystusie przez mnie, przez moją ponowną obecność u was.
Zachęta do wierności, jedności i pokory
27 Tylko sprawujcie się w sposób godny Ewangelii Chrystusowej, abym ja - czy to gdy przybędę i ujrzę was, czy też będąc z daleka - mógł usłyszeć o was, że trwacie mocno w jednym duchu, jednym sercem walcząc wspólnie o wiarę w Ewangelię, 28 i w niczym nie dajecie się zastraszyć przeciwnikom. To właśnie7 dla nich jest zapowiedzią zagłady, a dla was zbawienia, i to przez Boga. 29 Wam bowiem z łaski dane jest to dla Chrystusa: nie tylko w Niego wierzyć, ale i dla Niego cierpieć, 30 skoro toczycie tę samą walkę, jaką u mnie widzieliście8, a o jakiej u mnie teraz słyszycie.
 
Wstęp
 

Flp 1, 1 - "Tymoteusz" - uczeń i towarzysz św. Pawła (zob. Dz 16,1 itd.), adresat dwóch listów św. Pawła; "biskupami" - termin episkopos wówczas oznaczał zwierzchnika, przełożonego w Kościele, podobnie jak termin presbyteros (por. Dz 14,23; 1 Tm 5,17; Tt 1,5). Terminologia hierarchiczna nie była jeszcze wówczas ściśle sprecyzowana. Tu zapewne mowa o kapłanach; "diakonami" - najniższy stopień hierarchii (por. 1 Tm 3,8-13; Dz 6,1-6[?]).

Flp 1, 5 - Por. Dz 16,12nn.

Flp 1, 6 - Tzn. powtórnego przyjścia Jego, czyli paruzji (por. Flp 1,10; Flp 2,16).

Flp 1, 13 - Tutaj: miejsce stacjonowania pretorianów - gwardii cesarskiej. W Rzymie były to castra praetoriana (por. Dz 28,16) obok murów miasta. Sens: wśród wszystkich pretorianów lub personelu urzędniczego.

Flp 1, 19 - Hi 13,16 (LXX).

Flp 1, 23 - Zaraz po śmierci (por. 2 Kor 5,6nn; Ap 14,13).

Flp 1, 28 - Tzn. wasza nieustraszona postawa.

Flp 1, 30 - Por. Dz 16,19-39.

2
Jeśli więc jest jakieś napomnienie w Chrystusie, jeśli - jakaś moc przekonująca Miłości, jeśli jakiś udział w Duchu, jeśli jakieś serdeczne współczucie1 - dopełnijcie mojej radości przez to, że będziecie mieli te same dążenia: tę samą miłość i wspólnego ducha, pragnąc tylko jednego, a niczego nie pragnąc dla niewłaściwego współzawodnictwa ani dla próżnej chwały, lecz w pokorze oceniając jedni drugich za wyżej stojących od siebie. Niech każdy ma na oku nie tylko swoje własne sprawy, ale też i drugich!
Chrystus, Bóg-Człowiek, wzorem pokory
To dążenie niech was ożywia; ono też było w Chrystusie Jezusie.
On, istniejąc w postaci2 Bożej,
nie skorzystał ze sposobności2,
aby na równi2 być z Bogiem,
lecz ogołocił3 samego siebie,
przyjąwszy postać sługi3,
stawszy się podobnym do ludzi.
A w zewnętrznym przejawie, uznany za człowieka,
uniżył samego siebie,
stawszy się posłusznym aż do śmierci -
i to śmierci krzyżowej4.
Dlatego też Bóg Go nad wszystko wywyższył5
i darował Mu imię
ponad wszelkie imię5,
10 aby na imię Jezusa
zgięło się każde kolano6
istot niebieskich i ziemskich i podziemnych.
11 I aby wszelki język wyznał7,
że Jezus Chrystus jest PANEM7 -
ku chwale Boga Ojca7.
Zachęta do pracy nad zbawieniem
12 A przeto, umiłowani moi, skoro zawsze byliście posłuszni, zabiegajcie o własne zbawienie z bojaźnią i drżeniem nie tylko w mojej obecności, lecz jeszcze bardziej teraz, gdy mnie nie ma. 13 Albowiem to Bóg jest w was sprawcą i chcenia, i działania zgodnie z [Jego] wolą. 14 Czyńcie wszystko bez szemrań i powątpiewań, 15 abyście się stali bez zarzutu i bez winy jako nienaganne dzieci Boże pośród narodu zepsutego i przewrotnego8. Między nimi jawicie się jako źródła światła w świecie. 16 Trzymajcie się mocno Słowa Życia, abym mógł być dumny w dniu Chrystusa, że nie na próżno biegłem i nie na próżno się trudziłem9. 17 A jeśli nawet krew moja10 ma być wylana przy ofiarniczej posłudze około waszej wiary, cieszę się i dzielę radość z wami wszystkimi: 18 a także i wy się cieszcie i dzielcie radość ze mną!
O posłannictwie Tymoteusza i Epafrodyta
19 A mam nadzieję w Panu Jezusie, że niebawem poślę do was Tymoteusza, abym i ja doznał radości, dowiedziawszy się o waszych sprawach 20 Nie mam bowiem nikogo o równych dążeniach ducha, który by się szczerze zatroszczył o wasze sprawy: 21 bo wszyscy szukają własnego pożytku, a nie - Chrystusa Jezusa. 22 A wiecie, że on został wypróbowany: bo jak dziecko ojcu, tak on wraz ze mną służył Ewangelii. 23 Jego to mam nadzieję posłać do was natychmiast, skoro tylko rozejrzę się w swoich sprawach. 24 Ufam zaś w Panu, że i ja sam przybędę niebawem.
25 Uznałem też za konieczne posłać do was Epafrodyta11, brata, współpracownika i współbojownika mojego, a waszego wysłannika, który miał zaradzić moim potrzebom, 26 gdyż bardzo tęsknił za wami wszystkimi i dręczył się tym, że usłyszeliście o jego chorobie. 27 Rzeczywiście bowiem zachorował, tak iż był bliski śmierci. Ale Bóg się nad nim zmiłował: nie tylko zaś nad nim, lecz i nade mną, żebym nie doznał smutku jednego po drugim. 28 Przeto tym śpieszniej go posyłam, ażebyście wy ujrzawszy go ponownie się uradowali, i ja żebym mniej się martwił. 29 Przyjmijcie więc go w Panu z całą radością! A takich jak on otaczajcie czcią, 30 bo dla sprawy Chrystusa bliski był śmierci, naraziwszy życie swoje po to, by was zastąpić przy posłudze, której wy [osobiście] nie mogliście mi oddać.

Flp 2, 1 - Cztery te zdania apelują do uczuć, jakie adresaci żywią dla Apostoła. Aluzja do Trójcy Świętej.

Flp 2, 6 - "W postaci" - termin filozoficzny morphe (Wlg: forma) - zdaniem niektórych Ojców Kościoła oznacza tu naturę Boga. Sens: Chrystus przed wcieleniem istnieje jako Bóg (por.J 1,1; Kol 1,15; Hbr 1,3); dziś komentatorzy "postać" tłumaczą jako zewnętrzny przejaw bytowania Bożego - Jego chwałę.

Flp 2, 6 - Wybór "sposobności" - przed wcieleniem: por. 2 Kor 8,9; Hbr 12,2; "na równi" - Chrystus jako człowiek uznaje wyższość Ojca (J 14,28; 1 Kor 15,28), a w życiu doczesnym wyrzekł się chwały Boskiej (J 17,1.5).

Flp 2, 7 - "Ogołocił" - dotyczy to wyrzeczenia się zewnętrznych przejawów chwały Boskiej; "postać sługi" - oznacza nie tylko naturę ludzką, ale i cierpienia "Sługi Pańskiego" z Iz rozdz. 42-53 [->Iz 42,1].

Flp 2, 8 - Więc najhaniebniejszej. Por. Ga 3,13.

Flp 2, 9 - "Wywyższył" przez zmartwychwstanie i wniebowstąpienie; "imię" najwznioślejsze to PAN (zob. Flp 2,11).

Flp 2, 10 - Iz 45,23.

Flp 2, 11 - "I... wyznał" - Iz 45,23; "PANEM" - tzn. Bogiem; "ku chwale... Ojca" - któremu ta proklamacja nic nie ujmuje.

Flp 2, 15 - Por. Pwt 32,5.

Flp 2, 16 - Iz 49,4.

Flp 2, 17 - Dosł.: "ja". Aluzja do przewidywanego męczeństwa.

Flp 2, 25 - Filipianin, wspomniany jeszcze w Flp 4,18.

Na wzór Apostoła ku prawdziwej doskonałości chrześcijańskiej
Przeciw nawrotom do judaizmu
3
W końcu, bracia moi, radujcie się w Panu! Pisanie do was o tym samym nie jest dla mnie uciążliwe, a dla was jest środkiem niezawodnym. Strzeżcie się psów1, strzeżcie się złych pracowników, strzeżcie się okaleczeńców1! My bowiem jesteśmy prawdziwie ludem obrzezanym2 - my, którzy sprawujemy kult w Duchu Bożym i chlubimy się w Chrystusie Jezusie, a nie pokładamy ufności w ciele.
Chrystus najwyższą wartością
Chociaż ja także i w ciele mogę pokładać ufność. Jeśli ktoś inny mniema, że może ufność złożyć w ciele, to ja tym bardziej: obrzezany w ósmym dniu, z rodu Izraela, z pokolenia Beniamina, Hebrajczyk z Hebrajczyków, w stosunku do Prawa - faryzeusz, co do gorliwości - prześladowca Kościoła, co do sprawiedliwości legalnej - stałem się bez zarzutu. Ale to wszystko, co było dla mnie zyskiem, ze względu na Chrystusa uznałem za stratę. I owszem, nawet wszystko uznaję za stratę ze względu na najwyższą wartość poznania Chrystusa Jezusa, Pana mojego. Dla Niego wyzułem się ze wszystkiego i uznaję to za śmieci, bylebym pozyskał Chrystusa i znalazł się w Nim - nie mając mojej sprawiedliwości, pochodzącej z Prawa, lecz Bożą sprawiedliwość, otrzymaną przez wiarę w Chrystusa, sprawiedliwość pochodzącą od Boga, opartą na wierze3 - 10 przez poznanie Jego: zarówno mocy Jego zmartwychwstania, jak i udziału w Jego cierpieniach - w nadziei, że upodabniając się do Jego śmierci, 11 dojdę jakoś do pełnego powstania z martwych. 12 Nie [mówię], że już [to] osiągnąłem i już się stałem doskonałym, lecz pędzę, abym też [to] zdobył, bo i sam zostałem zdobyty4 przez Chrystusa Jezusa.
W nieustannym dążeniu ku doskonałości
13 Bracia, ja nie sądzę o sobie samym, że już zdobyłem, ale to jedno [czynię]: zapominając o tym, co za mną, a wytężając siły ku temu, co przede mną, 14 pędzę ku wyznaczonej mecie, ku nagrodzie, do jakiej Bóg wzywa w górę w Chrystusie Jezusie. 15 Wszyscy więc my, doskonali5, tak to odczuwajmy: a jeśli odczuwacie coś inaczej, i to Bóg wam objawi. 16 W każdym razie: dokąd doszliśmy, w tę samą stronę zgodnie postępujmy!
Ponowna przestroga
17 Bądźcie, bracia, wszyscy razem moimi naśladowcami i wpatrujcie się w tych, którzy tak postępują, jak tego wzór macie w nas. 18 Wielu bowiem postępuje jak wrogowie krzyża Chrystusowego, o których często wam mówiłem, a teraz mówię z płaczem. 19 Ich losem - zagłada, ich bogiem - brzuch, a chwała - w tym, czego winni się wstydzić. To ci, których dążenia są przyziemne6. 20 Nasza bowiem ojczyzna jest w niebie. Stamtąd też jako Zbawcy wyczekujemy Pana naszego Jezusa Chrystusa, 21 który przekształci nasze ciało poniżone, na podobne do swego chwalebnego ciała, tą potęgą, jaką może On także wszystko, co jest, sobie podporządkować.

Flp 3, 2 - "Psów" - zapewne mowa o wciąż ujadających na św. Pawła zwolennikach nawrotu do judaizmu; "okaleczeńców" - aluzja do obrzezania propagowanego przez zwolenników nawrotu do judaizmu lub też pewnej postaci błędnowierstwa - gnozy judaistycznej.

Flp 3, 3 - Dosł.: "obrzezaniem" (por. Ga 2,7n; Ef 2,11; Kol 4,11; Tt 1,10).

Flp 3, 9 - Temat główny w Rz i Ga.

Flp 3, 12 - Pod Damaszkiem: Dz 9,1-30.

Flp 3, 15 - Najprawdopodobniej sens ironiczny: ci, którzy chcą się uważać za doskonałych. Albo są to pełni chrześcijanie, jak i w 1 Kor 2,6 (w przeciwieństwie do nierozwiniętych, ganionych w 1 Kor 14,20; Ef 4,14; Hbr 5,13n), niekoniecznie będący już u kresu doskonałości (por. Flp 3,12).

Flp 3, 19 - Napiętnowanie niegodnego życia niektórych chrześcijan lub aluzja do praktyk kierunku judaizującego, jak posty i obrzezanie.

4
Przeto, bracia umiłowani, za którymi tęsknię - radości i chwało1 moja! - tak stójcie mocno w Panu, umiłowani!
Napomnienia szczegółowe
Wzywam Ewodię i wzywam Syntychę, aby były jednomyślne w Panu. Także proszę i ciebie, prawdziwy Syzygu2, pomagaj im, bo one razem ze mną trudziły się dla Ewangelii wraz z Klemensem2 i pozostałymi moimi współpracownikami, których imiona są w księdze życia2.
Radujcie się zawsze w Panu; jeszcze raz powtarzam: radujcie się! Niech będzie znana wszystkim ludziom wasza wyrozumiała łagodność: Pan jest blisko! O nic się już zbytnio nie troskajcie, ale w każdej sprawie wasze prośby przedstawiajcie Bogu w modlitwie i błaganiu z dziękczynieniem! A pokój Boży, który przewyższa wszelki umysł, będzie strzegł waszych serc i myśli w Chrystusie Jezusie.
W końcu, bracia, wszystko, co jest prawdziwe, co godne, co sprawiedliwe, co czyste, co miłe, co zasługuje na uznanie: jeśli jest jakąś cnotą i czynem chwalebnym - to miejcie na myśli!
Czyńcie to, czego się nauczyliście, co przejęliście, co usłyszeliście i co zobaczyliście u mnie, a Bóg pokoju będzie z wami.
Uznanie za ponownie okazaną pamięć
10 Także bardzo się ucieszyłem w Panu, że wreszcie rozkwitło wasze staranie o mnie, bo istotnie staraliście się, lecz nie mieliście do tego sposobności. 11 Nie mówię tego bynajmniej z powodu niedostatku: ja bowiem nauczyłem się wystarczać sobie w warunkach, w jakich jestem. 12 Umiem cierpieć biedę, umiem i obfitować. Do wszystkich w ogóle warunków jestem zaprawiony: i być sytym, i głód cierpieć, obfitować i doznawać niedostatku. 13 Wszystko mogę w Tym, który mnie umacnia. 14 W każdym razie dobrze uczyniliście, biorąc udział w moim ucisku. 15 3 Wy, Filipianie, wiecie przecież, że na początku [głoszenia] Ewangelii, gdy opuściłem Macedonię, żaden z Kościołów poza wami jednymi nie prowadził ze mną otwartego rachunku przychodu i rozchodu, 16 bo do Tesaloniki nawet raz i drugi przysłaliście na moje potrzeby. 17 Mówię zaś to bynajmniej nie dlatego, że pragnę daru, lecz pragnę owocu, który wzrasta na wasze dobro.
18 Stwierdzam, że wszystko mam, i to w obfitości: jestem w całej pełni zaopatrzony, otrzymawszy przez Epafrodyta od was wdzięczną woń4, ofiarę przyjemną, miłą Bogu. 19 A Bóg mój według swego bogactwa zaspokoi wspaniale5 w Chrystusie Jezusie każdą waszą potrzebę.
20 Bogu zaś i Ojcu naszemu chwała na wieki wieków! Amen.
Końcowe pozdrowienia
21 Pozdrówcie każdego świętego w Chrystusie Jezusie! Pozdrawiają was bracia, którzy są ze mną. 22 Pozdrawiają was wszyscy święci, zwłaszcza ci z domu Cezara6.
23 Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa [niech będzie] z duchem waszym! Amen.

Flp 4, 1 - Dosł.: "wieńcu mój".

Flp 4, 3 - "Syzygu" - jest to zapewne gra słów: "w pełni zasługujący na miano współniosącego jarzmo"; Wlg i część komentatorów widzi tu rzeczownik pospolity - "współbojownika, towarzysza, druha"; "Klemensem" - część tradycji widzi w nim późniejszego papieża Klemensa I (88-97); "w księdze życia": Wj 32,32n; Ps 69[68],29; Ap 3,5. Symbol wybrania do łaski.

Flp 4, 15 - W przenośniach zaczerpniętych z języka kupieckiego Apostoł stwierdza zarówno swe prawo do utrzymania ze strony wiernych (por. 1 Kor 9,11), jak i to, że Bóg wynagrodzi im ofiary na ten cel złożone.

Flp 4, 18 - Rdz 8,21; Wj 29,18 itd. Kontekst wyjaśnia znaczenie symbolu.

Flp 4, 19 - Inni dosł.: "w chwale", widząc tu aluzję do nagrody wiecznej.

Flp 4, 22 - Nawróceni pretorianie, urzędnicy, personel cesarski, włącznie z niewolnikami.