Flp 1, 1 - "Tymoteusz" - uczeń i towarzysz św. Pawła (zob. Dz 16,1
itd.), adresat dwóch listów św. Pawła; "biskupami" - termin episkopos
wówczas oznaczał zwierzchnika, przełożonego w Kościele, podobnie jak
termin presbyteros (por. Dz 14,23; 1 Tm 5,17; Tt 1,5).
Terminologia hierarchiczna nie była jeszcze wówczas ściśle
sprecyzowana. Tu zapewne mowa o kapłanach; "diakonami" - najniższy
stopień hierarchii (por. 1 Tm 3,8-13; Dz 6,1-6[?]).
Flp 1, 5 - Por. Dz 16,12nn.
Flp 1, 6 - Tzn. powtórnego przyjścia Jego, czyli paruzji (por. Flp 1,10; Flp 2,16).
Flp 1, 13 - Tutaj: miejsce stacjonowania pretorianów - gwardii cesarskiej. W Rzymie były to castra praetoriana (por. Dz 28,16) obok murów miasta. Sens: wśród wszystkich pretorianów lub personelu urzędniczego.
Flp 1, 23 - Zaraz po śmierci (por. 2 Kor 5,6nn; Ap 14,13).
Flp 1, 28 - Tzn. wasza nieustraszona postawa.
Flp 1, 30 - Por. Dz 16,19-39.
Flp 2, 1 - Cztery te zdania apelują do uczuć, jakie adresaci żywią dla Apostoła. Aluzja do Trójcy Świętej.
Flp 2, 6
- "W postaci" - termin filozoficzny morphe (Wlg: forma) - zdaniem
niektórych Ojców Kościoła oznacza tu naturę Boga. Sens: Chrystus przed
wcieleniem istnieje jako Bóg (por.J 1,1; Kol 1,15; Hbr 1,3); dziś komentatorzy "postać" tłumaczą jako zewnętrzny przejaw bytowania Bożego - Jego chwałę.
Flp 2, 6 - Wybór "sposobności" - przed wcieleniem: por. 2 Kor 8,9; Hbr 12,2; "na równi" - Chrystus jako człowiek uznaje wyższość Ojca (J 14,28; 1 Kor 15,28), a w życiu doczesnym wyrzekł się chwały Boskiej (J 17,1.5).
Flp 2, 7
- "Ogołocił" - dotyczy to wyrzeczenia się zewnętrznych przejawów
chwały Boskiej; "postać sługi" - oznacza nie tylko naturę ludzką, ale i
cierpienia "Sługi Pańskiego" z Iz rozdz. 42-53 [->Iz 42,1].
Flp 2, 8 - Więc najhaniebniejszej. Por. Ga 3,13.
Flp 2, 9 - "Wywyższył" przez zmartwychwstanie i wniebowstąpienie; "imię" najwznioślejsze to PAN (zob. Flp 2,11).
Flp 2, 11 - "I... wyznał" - Iz 45,23; "PANEM" - tzn. Bogiem; "ku chwale... Ojca" - któremu ta proklamacja nic nie ujmuje.
Flp 2, 17 - Dosł.: "ja". Aluzja do przewidywanego męczeństwa.
Flp 3, 2
- "Psów" - zapewne mowa o wciąż ujadających na św. Pawła zwolennikach
nawrotu do judaizmu; "okaleczeńców" - aluzja do obrzezania propagowanego
przez zwolenników nawrotu do judaizmu lub też pewnej postaci
błędnowierstwa - gnozy judaistycznej.
Flp 3, 3 - Dosł.: "obrzezaniem" (por. Ga 2,7n; Ef 2,11; Kol 4,11; Tt 1,10).
Flp 3, 9 - Temat główny w Rz i Ga.
Flp 3, 12 - Pod Damaszkiem: Dz 9,1-30.
Flp 3, 15 - Najprawdopodobniej sens ironiczny: ci, którzy chcą się uważać za doskonałych. Albo są to pełni chrześcijanie, jak i w 1 Kor 2,6 (w przeciwieństwie do nierozwiniętych, ganionych w 1 Kor 14,20; Ef 4,14; Hbr 5,13n), niekoniecznie będący już u kresu doskonałości (por. Flp 3,12).
Flp 3, 19 - Napiętnowanie niegodnego życia niektórych chrześcijan lub aluzja do praktyk kierunku judaizującego, jak posty i obrzezanie.
Flp 4, 1 - Dosł.: "wieńcu mój".
Flp 4, 3
- "Syzygu" - jest to zapewne gra słów: "w pełni zasługujący na miano
współniosącego jarzmo"; Wlg i część komentatorów widzi tu rzeczownik
pospolity - "współbojownika, towarzysza, druha"; "Klemensem" - część
tradycji widzi w nim późniejszego papieża Klemensa I (88-97); "w księdze
życia": Wj 32,32n; Ps 69[68],29; Ap 3,5. Symbol wybrania do łaski.
Flp 4, 15
- W przenośniach zaczerpniętych z języka kupieckiego Apostoł stwierdza
zarówno swe prawo do utrzymania ze strony wiernych (por. 1 Kor 9,11), jak i to, że Bóg wynagrodzi im ofiary na ten cel złożone.
Flp 4, 18 - Rdz 8,21; Wj 29,18 itd. Kontekst wyjaśnia znaczenie symbolu.
Flp 4, 19 - Inni dosł.: "w chwale", widząc tu aluzję do nagrody wiecznej.
Flp 4, 22 - Nawróceni pretorianie, urzędnicy, personel cesarski, włącznie z niewolnikami.