Imię Proroka (hebr. Nachum) stanowi skrót z Nechemiah (= "Jahwe pociesza"). Do imienia dołączono przydomek ha-Elkoszi ("pochodzący z Elkosz"), które dotychczas nie jest zidentyfikowane. Hebrajski tytuł księgi, "Nahum", zastąpiono w LXX i Wlg początkowymi wyrazami utworu; pierwszy z nich - massa - zawiera w sobie pojęcie surowego upomnienia, czyli zapowiedź groźby. Charakterystycznym drugim wyrazem hebrajskim, zamieszczonym w samym tytule, jest "widzenie".
Zarówno data urodzenia, jak i śmierci proroka Nahuma, są problematyczne. Wiadomo tylko, że u schyłku istnienia państwa asyryjskiego rozwinął on swoją misję prorocką. Głównym tematem jego proroctwa była Niniwa, której spustoszenie zapowiedział. Z tekstu jego księgi można wywnioskować, że działał on między r. 663, czyli rokiem zdobycia Teb (= No-Amon) przez Assurbanipala, a upadkiem Niniwy (612). Nie wspomina jednak Nahum ani o wewnętrznych przemianach politycznych, jakie zaistniały w Asyrii po r. 640, ani też nie czyni żadnej aluzji do reformy religijnej Jozjasza (626-621). Biorąc to pod uwagę nasuwa się wniosek, że chociaż Nahum nie wymienia żadnej daty, ani też nie podaje konkretnych danych, na własne oczy widział jednak krzywdę swego narodu, wyrządzoną przez Asyrię. Bodźcem zaś do napisania księgi była zapewne krytyczna sytuacja Asyrii.
Dwie są konkretne daty, w obrębie których została napisana Księga Nahuma. Po r. 663, gdy Teby egipskie były już w gruzach, Prorok wygłaszał swoje mowy. Zapowiedział wówczas Niniwie, że dotknie ją identyczny los, jaki spotkał Teby. I rzeczywiście, w r. 612 Niniwa padła. Biorąc to pod uwagę, można przypuszczać, że Prorok spisał swoją księgę w latach 620-612.
Poetycki utwór Nahuma, odznaczający się logicznym układem treści, rozwija trzy zasadnicze myśli. Po krótkim wstępie, w którym napawa otuchą uciemiężony naród izraelski, przystępuje Nahum do właściwego sobie tematu, a mianowicie ogłoszenia Asyrii surowego wyroku. Przewodnią myślą teologiczną jest dla niego pomsta Boża nad krwawym i niesprawiedliwym ludem asyryjskim. Poczynając od 2,2 przedstawia Nahum realizację planu Bożego. Po wizji upadku Niniwy zarysował się obraz jej spustoszenia. Podzieliła ona w r. 612 ten sam los, jaki spotkał w r. 668 warowne miasto Teby (Na 3,8-13).
Pod względem literackim zachodzi pewna różnica między rozdziałem pierwszym a obu rozdziałami następnymi. Układ treści rozdziału pierwszego jest raczej chaotyczny, bez żadnych wskaźników, które by ułatwiły rozpoznanie określonego narodu lub miasta. Mogą więc odnosić się do każdego narodu, który walczył z Judą. Natomiast rozdziały 2 i 3 wyrażają się konkretnie, opisując spustoszenie Niniwy i upadek Asyrii. Tekst omawianego utworu nastręcza poważne trudności z racji pewnych skażeń, które utrudniają zrozumienie właściwej myśli autora. Te niejasności dadzą się częściowo usunąć po zestawieniu z LXX.
Gruntowne badania archeologiczne obecnego stulecia posunęły naprzód rozwiązanie antycznej problematyki asyryjskiej (por. dokumenty klinowe pochodzące z biblioteki Assurbanipala w Niniwie i z ośrodka w Nippur). Punktem zwrotnym stało się odkrycie kroniki Nabopolassara. Utwór ten przedstawił chronologicznie stopniowy rozkład imperium asyryjskiego (616-608). Częste i krwawe starcia militarne, jakie rozgrywały się w latach 625-608 na terytorium asyryjskim, przekreśliły na zawsze byt polityczny tego narodu.
Poezja Nahuma zainteresowała wielu ludzi swoją wytwornością (Na 2,3-5.10; Na 3,2n). Można zestawić jego dzieło nawet z poetyckimi utworami Izajasza. Księga Nahuma odznacza się barwnością stylu. Zdania są przeważnie krótkie, lecz o treści dramatycznej. W swoich wypowiedziach literackich okazał się Nahum bezkompromisowym, wnikliwym, konsekwentnym i efektownym w wyrażeniach autorem (Na 2,11n; Na 3,17n).
Szczegółowe badania analityczne wykazały obecność śladów wierszy alfabetycznych w początkowej części utworu (Na 1,2-8).