Tb 1, 1 - Tłumaczenie Tb podajemy według kodeksu S, który różni się w wielu miejscach od Wlg o nieistotne dodatki. W LXX nazwisko starszego Tobiasza (ojca) brzmi Tobit, młodszego (syna) Tobias. W naszym tłum. obydwom, i ojcu i synowi, dajemy to samo imię Tobiasz.
Tb 1, 2 - Salmanassar V panował od 726 do 722. Ale najprawdopodobniej chodzi tu o Tiglat-Pilesera III (745-726), który w r. 734 uprowadził do niewoli mieszkańców Galilei, a między nimi także i Tobiasza.
Tb 1, 8 - Wg kod. BA.
Tb 1, 9 - Wg kod. BA.
Tb 1, 15 - Sennacheryb (705-681) był faktycznie synem Sargona II (722-705). Salmanassar zaś już umarł przy oblężeniu Samarii w r. 722, a dalej dzieło jego jako rzeczywistego zwycięzcy Izraelitów poprowadził panujący po nim Sargon.
Tb 1, 18 - Aluzja do nieudanej wyprawy: 2 Krl 19,35n; 2 Krn 32,21; Iz 37,36n.
Tb 1, 21 - Zajmuje on wysokie stanowisko na dworze asyryjskim (por. Tb 1,22; Tb 2,10; Tb 11,19; Tb 14,10). Bliższe dane o Achikarze, zwłaszcza Tb 1,22, wskazują na to, że jest to postać historyczna, a nawet krewny Tobiasza, mimo że występuje jako bohater znanej na Wschodzie legendy, pt. "Mądrość Achikara".
Tb 3, 4 - Wg kod. BA.
Tb 3, 7 - Dzisiaj miasto Hamadan, położone między Bagdadem a Teheranem.
Tb 3, 8 - "Asmodeusz" - według źródłosłowu "zły duch, niszczyciel" (por. 2 Sm 24,16; Mdr 18,25; Ap 9,11). "Otrzymałaś imienia" - kod. BA: "żadnym się nie ucieszyłaś".
Tb 3, 15 - Wlg rozszerza modlitwę Sary i podaje inne jej zakończenie. Zob. wiersze 15-22.
Tb 3, 17 - Rafał - imię to znaczy: "Bóg uzdrawia" (zob. Tb 12,12.15). Występuje on tu jako pośrednik między Bogiem a ludźmi. W literaturze apokryficznej pojawia się bardzo często jako ten, który leczy choroby i troski ludzkie (por. Księga Henocha, 9,1; 10,4; 22,3 itd.).
Tb 4, 7-21 - Są tu przetłumaczone na podstawie kodeksów B i A; brakuje w kodeksie S: Tb 4,8-18.
Tb 4, 17 - Ponieważ Prawo Mojżeszowe (por. Pwt 26,14) zabrania dawania pokarmów umarłym, mówi tu zapewne o jałmużnach na cześć zmarłych, rozdawanych podczas pogrzebu.
Tb 4, 19 - Kod. S ma w tym miejscu: "I kogo chce Pan, poniża aż na samo dno Otchłani".
Tb 5, 3 - "Pieniędzmi" - pożyczka odbyła się zgodnie z obowiązującymi wtedy na starożytnym Wschodzie przepisami prawnymi: Kodeks Hammurabiego par. 7; "niego" - tzn. Gabaela.
Tb 5, 6 - Ale dla tak zwanych pospiesznych gońców, bo między Ekbataną a Raga jest około 300 km.
Tb 5, 13 - Rafał nie skłamał, ponieważ ukazał się w ludzkiej postaci przyjmując zewnętrzny wygląd człowieka - Azariasza, krewnego Tobiasza. Zresztą imiona są znaczące: mówią o pomocy i łasce Boga.
Tb 5, 19 - Tzn. lepiej żeby pieniądze przepadły, aniżeli mielibyśmy stracić dziecko.
Tb 5, 22 - Tytuł siostry jest często dawany w Biblii już to narzeczonej, już to prawowitej żonie (por. Tb 8,4.7.21; Pnp 4,9n; Pnp 5,1n).
Tb 6, 1 - Tekst wiersza zestawiony z dwu tekstów; w kolejności: S i BA.
Tb 6, 8 - Jest to czynność symboliczna, a nie czary czy zaklęcia. Jak wynika z Tb 12,14, złego ducha wypędza tylko sam Bóg. Gdyby Rafał zrobił to tylko na swoje słowo, a nie mocą Bożą, zdradziłby swoje pochodzenia. Na razie jeszcze nie przyznaje się do tego, kim jest.
Tb 6, 12 - Zwyczaj zawierania małżeństw między krewnymi jednego rodu czy pokolenia praktykowano już w czasach patriarchów (por. Rdz rozdz. 24 [->Rdz 24,1]). Izraelici przebywający w niewoli uważali zachowywanie tego zwyczaju za wyraz i dowód swej wierności wobec Prawa Mojżeszowego (por. Tb 4,12).
Tb 6, 14 - Kod. S ma zbędne: "umierali".
Tb 6, 17 - O sensie czynności zob. przypis do Tb 6,8. Wlg 6,16-22 podaje inaczej zakończenie przemówienia: "Posłuchaj mnie, a pokażę ci, jacy są ci, nad którymi czart przemóc może. Ci bowiem, którzy w małżeństwo tak wstępują, że Boga od siebie i z serca swego wyrzucają, a swej lubości tak zadośćuczynią jak koń i muł, które rozumu nie mają, nad tymi czart ma moc. A ty, gdy ją pojmiesz, wszedłszy do łożnicy wstrzymaj się od niej przez trzy dni, a niczym innym nie będziesz się z nią zajmował jeno modlitwą..., a po trzeciej nocy weźmiesz pannę z bojaźnią Pańską bardziej przejęty pragnieniem dziatek niż lubością, żebyś w potomstwie Abrahamowym dostąpił błogosławieństwa w Synach".
Tb 7, 1 - Dosł.: "Bardzo się cieszcie, bracia, dobrze, żeście przybyli zdrowi".
Tb 7, 11 - Treść mowy Raguela w redakcji Wlg jest inna, niż to podaje LXX. Charakterystyczne odchylenia są od wiersza 11 do 20. Błogosławieństwo włączone do liturgii brzmi: "Bóg Abrahama i Bóg Izaaka, i Bóg Jakuba niech będzie z wami i niechaj On was złączy, i niech wypełni błogosławieństwo swoje nad wami!"
Tb 8, 3 - "Do Górnego (kod. BA) Egiptu" - to przysłowie i znaczy tyle co nasz "kraniec świata". "Związał go... i unieszkodliwił", tj. w znaczeniu przenośnym moralnie zmusił go do przebywania z dala od ludzi.
Tb 8, 4 - Wlg: "Wstań, Saro, a módlmy się do Boga dziś i jutro, i pojutrze, bo przez te trzy noce z Bogiem się złączymy, a po trzeciej nocy wejdziemy w małżeństwo nasze, bośmy synowie świętych i nie możemy tak się łączyć jak narody, które nie znają Boga".
Tb 9, 4 - (9,3.4) Kodeksy A i B mają taki podział: "3 Bo Raguel mnie zaprzysiągł, bym nie wyruszał, 4 a ojciec mój liczy dni...".
Tb 9, 6 - Koniec wiersza 6 jest uszkodzony. Wlg poszerza tekst jeszcze o wiersze 9-12, tzw. błogosławieństwo Gabaela: "Niech cię błogosławi Bóg izraelski, boś jest synem bardzo dobrego, sprawiedliwego, bogobojnego i jałmużny czyniącego męża. I niech będzie wymówione błogosławieństwo nad żoną twoją i nad rodzicami waszymi. I oglądajcie synów waszych i synów synów waszych aż do trzeciego i czwartego pokolenia; i potomstwo wasze niech będzie błogosławione od Boga izraelskiego, który króluje na wieki wieków. A gdy wszyscy rzekli: Amen, zasiedli do uczty; ale i wesele małżeńskie z bojaźnią Bożą odprawiali".
Tb 10, 13 - Tekst uszkodzony brzmi nieco odmiennie w kod. BA. Wlg w wierszu 13 ma wskazania dla młodej małżonki: "czcić teściów, kochać męża, rządzić czeladzią, kierować domem, a samą siebie strzec nienaganną".
Tb 11, 1 - Wlg: Charan. Ale nie to znane z historii Abrahama (Rdz 11,31). Jest to miejscowość położona bliżej Niniwy.
Tb 11, 4 - Tekst niepewny.
Tb 11, 11 - Starożytne narody używały żółci rybiej jako lekarstwa na oczy. W wypadku Tobiasza jego uzdrowienie ma charakter cudowny (por. wiersz 16).
Tb 11, 19 - Wlg dodaje: "I przez 7 dni ucztowali, i weselili się wszyscy radością wielką".
Tb 13, 1 - Kantyk Tobiasza (por. Wj rozdz. 15 [->Wj 15,1]; Jdt rozdz. 16 [->Jdt 16,1]; Jon rozdz. 2 [->Jon 2,1]; Łk 1,46-55) składa się z dwóch części: Pierwsza: wiersze 1-8 - jest hymnem dziękczynnym. Druga: wiersze 9-17 - wyraża tęsknotę wygnańców za nową Jerozolimą.
Tb 13, 4 - Kod. B i A: "wykazujcie Jego wielkość".
Tb 13, 5 - Dodane za kodeksami B i A.
Tb 13, 8 - Od wiersza 8 do 11a podajemy tłum. wg kod. B i A.
Tb 13, 13 - Por. Iz 60,1-22; Ap 21,23-26.
Tb 13, 14 - Niektórzy proponują poprawkę: "którzy cię budują".
Tb 13, 17 - Tekst popr. wg kod. B i A. Por. Ap 21,10-21.
Tb 13, 18 - Tzn. "chwalcie Pana" - por. pierwsze wiersze Ps 111[110] [->Ps 111,1]; Ps 114[113A] [->Ps 114[113],1]; Ps 116[114]-118[117] [->Ps 116,1]; Ps 135[134] [->Ps 135,1]; Ps 136[135] [->Ps 136,1]; oraz pierwsze i ostatnie wiersze w Ps 146[145]-150 [->Ps 146,1]. Aklamacja liturgiczna - wyraz radości Izraela jako ludu Bożego (por. Ap 19,1.3n.6).
Tb 14, 4 - Niektóre kodeksy: Jonasz.
Tb 14, 10 - W tym sensie, że Achikar na skutek intryg Nadaba został wprawdzie skazany na śmierć, ale jego przyjaciele wyroku nie wykonali, lecz ukryli go w więzieniu, z czego później sam król był bardzo uradowany, gdy cała sprawa się wyjaśniła na korzyść Achikara.
Tb 14, 14 - Wlg: w r. 99. Syr.: 107, kod BA: 127.
Tb 14, 15 - Tj. Kserksesa lub raczej Kyaksaresa.