Joz 1, 1 - "Mojżesz, sługa Pana" - por. Pwt rozdz. 34 [->Pwt 34,1]. "Jozue... pomocnik Mojżesza" - por. Lb 13,8.16; Lb 14,6-9.30.38; Lb 27,18-23; Lb 32,12; Pwt 1,37n; Pwt 31,1-8.14.23; Pwt 34,9.
Joz 1, 4
- Granice "idealne" Palestyny. "Cała ziemia Chetytów (Chittytów)" -
brakuje w LXX. Jest to wyrażenie asyryjskie na oznaczenie Syrii
północnej.
Joz 1, 9 - Zachęta do ufności opiera się na obietnicy pomocy Bożej (por. Pwt 1,38; Pwt 31,7n).
Joz 2, 1 - Miejsce ostatniego postoju Izraelitów, 11 km odległe od Jordanu.
Joz 2, 10 - Por. Wj 14,15-29; Lb 21,21-35.
Joz 2, 11 - Rachab wyznaje wiarę w jedynego Boga (por. Hbr 11,31; Jk 2,25).
Joz 2, 19 - Tzn. poniesie sam odpowiedzialność za swoją śmierć.
Joz 3, 5 - Oczyszczenie polegało na oddaleniu przedmiotów bałwochwalczych i obmyciach (por. Wj 19,10-15; Kpł 20,7; Lb 33,51-53; 1 Sm 16,5).
Joz 3, 15
- W marcu-kwietniu zwykle Jordan przybiera. Kronikarze arabscy podają,
że w r. 1267 Jordan przestał płynąć przez 24 godziny, gdyż podmycie
gruntu spowodowało zabarykadowanie doliny w okolicy Adamy (ed-Damijeh),
odległej o 40 km od ujścia Jordanu.
Joz 4, 3 - "Gdzie stały nogi kapłanów" - brak w LXX.
Joz 4, 19
- Odległe o 4 km od rzeki, pierwsza stolica Izraela w Kanaanie. Tu
dokonano obrzezania, świętowano Paschę, dokonano pierwszego podziału
ziemi (Joz 14,6). W czasach Saula było ono centrum politycznym i religijnym (1 Sm 11,15). Nazwa zawiera aluzję od kręgu kamieni.
Joz 7, 2 - "Które leży obok Bet-Awen" - brak w LXX.
Joz 7, 3 - "Aj" (=ruina), dzisiejsze et-Tell, koło Betel, największy rozwój miało w III-II tysiącleciu. Później zostało zburzone.
Joz 7, 6-9 - Por. Wj 32,11-14; Lb 14,13-19.
Joz 7, 12 - Akan przez kontakt z przedmiotami objętymi klątwą stał się winny (por. Pwt 13,16-18).
Joz 7, 14 - Losy święte były nieraz stosowane (por. 1 Sm 10,20n; 1 Sm 14,40-43; Jon 1,7; Dz 1,26).
Joz 7, 19 - Zwrot ten oznacza przyznanie się do winy. Por. J 9,24.
Joz 7, 25 - "Spalili i obrzucili kamieniami" jest tylko w hebr. Ostatni zwrot jest pleonazmem. Mowa o całej rodzinie Akana.
Joz 7, 26 - Hebr. "akar" = spowodować niedolę. Por. imię winowajcy wg 1 Krn 2,7.
Joz 8, 17 - W LXX brak jest "Betel".
Joz 8, 30-35 - Ofiara na górze Ebal i odczytanie Prawa były nakazane przez Mojżesza (por. Pwt 11,29; Pwt 27,4n.13).
Joz 10, 13
- Dwa typy hipotez próbują wyjaśnić cud słońca: realny (refrakcja
promieni słońca) i przeważający dziś: metaforyczny (opis poetycki z
księgi nienatchnionej). "Księga Sprawiedliwego" (por. 2 Sm 1,18nn) nie dochowała się, podobnie jak "Księga wojen Jahwe" z Lb 21,14.
Joz 11, 1 - Dziś Tell el-Kedah, leży na pd.-zach. od jeziora Hule (por. Joz 12,19; Joz 19,36; 1 Sm 12,9; 1 Krl 9,15).
Joz 11, 21 - Pierwotna ludność aramejska z okolicy Hebronu (por. Lb 13,28; Pwt 1,28; Pwt 2,11.21).
Joz 12, 4 - Ludność prehistoryczna z Batanei i okolic Jerozolimy.
Joz 12, 23 - Określenie różnie poprawiane.
Joz 13, 1-5 - Filistea i Fenicja nigdy nie stały się izraelskimi.
Joz 13, 4 - Tekst popr.: hebr. "od groty". Ara jest dzisiejszym Chirbet Ara, na drodze Megiddo-Cezarea.
Joz 13, 5 - "Giblici" - mieszkańcy miasta Gebal czyli Byblos (1 Krl 5,32; Ez 27,9); "Wejście do Chamat" - zob. Lb 13,21.
Joz 13, 7 - "Od Jordanu... granicą" dod. za LXX.
Joz 13, 8-33 - Wkrótce obszary te ulegną zmianie wskutek naporu Ammonitów i Moabitów.
Joz 13, 14 - Por. Lb 18,20-24; Pwt 10,8n; Pwt 18,1n.
Joz 13, 19 - Dosł.: "na górze doliny". Jedni uzupełniają "Arnonu", inni różnie poprawiają.
Joz 14, 6 - Zasymilował się on z Judą. Zob. Joz 15,13-19 (por. Rdz 36,11.42; Lb 13,6; Lb 14,6; Lb 32,12; Lb 34,19).
Joz 15, 4 - Wiersz zaczerpnięty z Lb 34,3.6n. Wg LXX: "ich".
Joz 15, 8 - Starożytna Jerozolima została zdobyta dopiero przez Dawida (por. 2 Sm 5,6-9).
Joz 15, 13 - Popr. wg LXX.
Joz 15, 14 - Por. Lb 13,22; Sdz 1,10.
Joz 15, 15-19 - Powtarza Sdz 1,11-15.
Joz 15, 22 - Inni popr.: "Areara".
Joz 15, 56 - Inni wg 1 Krn 2,44 popr.: "Jorkeam".
Joz 15, 59b - Ta część wiersza została dodana przez LXX.
Joz 19, 1 - Pokolenie Symeona, niegdyś potężne: Rdz 34,25n; Rdz 49,5, pomieszało się z Judą: Sdz 1,3n. Jakub nie pobłogosławił go: Rdz 49,5-7 (por. Pwt rozdz. 33 [->Pwt 33,1]; 1 Krn 4,42).
Joz 19, 30 - Inni popr. na: "Akko".
Joz 19, 40 - Pokolenie Dana pod naporem Amorytów (Sdz 1,34n) i Filistynów (Sdz rozdz. 13-16 [->Sdz 13,1]) wyemigruje wkrótce na północ (Sdz rozdz. 18 [->Sdz 18,1]).
Joz 19, 47 - Tekst popr.; hebr.: "wychodziła poza nich".
Joz 19, 50 - Dziś Chiebet Tibneh, leży 20 km na północny wschód od Liddy i 29 km od Jerozolimy.
Joz 20, 2-9 - Sześć miast ucieczki podaje niniejszy nakaz (por. Wj 21,13; Lb 35,10-15; Pwt 19,1n).
Joz 21, 1-42 - Czterdzieści osiem miast pokolenia Lewiego stanowią rekompensatę za brak autonomii politycznej.
Joz 21, 16 - Popr. wg 1 Krn 6,44.
Joz 21, 32 - Popr. wg Joz 19,35. Inni popr. wg 1 Krn 6,61: "Kiriataim".
Joz 21, 35 - Popr. wg Joz 19,13.
Joz 21, 36 - Dwa te wiersze zostały opuszczone w tekście hebr., ale są w licznych rkp i w LXX.
Joz 22, 20 - Por. Joz rozdz. 7 [->Joz 7,1].
Joz 22, 34 - Wiersz ten przedstawia trudność, gdyż brak nazwy ołtarza w tekście hebrajskim, zapewne ed.
Joz 23, 1 - Jozue przed swą śmiercią żegna lud, jak to uczynił Mojżesz: Pwt rozdz. 31 [->Pwt 31,1]; Samuel: 1 Sm rozdz. 12 [->1 Sm 12,1]; Dawid: 1 Krl 2,1-9 i Matatiasz: 1 Mch 2,49-68.
Joz 23, 14 - Tzn. muszą umrzeć.
Joz 24, 1 - Sychem związane było z patriarchami: Abrahamem: Rdz 12,6n i Jakubem: Rdz 33,18; Rdz 35,4. Zmiana w LXX: "Szilo" zamiast "Sychem" jest niesłuszna. Jozue odnawia przymierze ludu z Bogiem, które zawarł Mojżesz: Wj 24,1-8. Jednoczy ono pokolenia religijnie i politycznie. Przymierze odnowione będzie przez Salomona: 1 Krl rozdz. 8 [->1 Krl 8,1] i Jozjasza: 2 Krl 23,1-3.
Joz 24, 2 - Por. Rdz 11,27-32.
Joz 24, 3 - Por. Rdz 12,1-9; Rdz 21,1-7.
Joz 24, 4 - Por. Rdz 25,21-26; Rdz 32,4; Rdz 33,14.16; Rdz 46,8-27; Wj 1,1-7; Pwt 2,4n.8.
Joz 24, 5 - Por. Wj rozdz. 6-12 [->Wj 6,1].
Joz 24, 6 - Por. Wj 14,5-28; Wj 15,9-19.
Joz 24, 8 - Por. Lb 21,3.21-35; Lb rozdz. 22-24 [->Lb 22,1]; Pwt 2,26-3,17.
Joz 24, 12 - Zob. Joz 12,1-5; Wj 23,28; Pwt 7,20.
Joz 24, 29 - Jozue otrzymuje ten tytuł jak Mojżesz: Joz 1,1; Pwt 34,5; Dawid: Ps 18[17],1; Ps 89[88],4.21. Są oni typami Sługi Jahwe, jakim jest Mesjasz: Iz rozdz. 42 [->Iz 42,1]; 49 [->Iz 49,1]; 50 [->Iz 50,1]; 52-53 [->Iz 52,1].
Joz 24, 30
- LXX dodaje: "Tam złożyli wraz z nim w grobie, gdzie go pochowali,
noże krzemienne, którymi obrzezał synów Izraela w Gilgal, gdy
wyprowadził ich z Egiptu, jak Pan mu rozkazał; są one tam jeszcze do
dnia dzisiejszego".
Joz 24, 32 - Zob. Rdz 33,19 (przypis).
Joz 24, 33
- "Gibea" - inni tłum.: "Synowie Izraela udali się każdy do swego domu
i każdy do swego miasta. Synowie Izraela czcili Astartę, Astarot i
bogów narodów sąsiednich. Dlatego Pan oddał ich w moc Eglona, króla
Moabu, który uciskał ich przez osiemnaście lat".