Lb 2, 14 - Popr. wg par.; hebr.: "Reuela".
Lb 4, 16 - Inni za LXX: "i jego obsługą".
Lb 5, 2 - Dodatkowe prawa zredagowane w duchu przepisów o czystości rytualnej (Kpł rozdz. 11-16 [->Kpł 11,1]).
Lb 5, 8 - Dosł.: "wykupującego", jak w Kpł 25,25; zob. przypis do Rt 2,20.
Lb 5, 11 - Sądy Boże (ordalia) praktykowano w starożytności i wiekach średnich, gdy brakło dowodów winy. Prawo Izraela ogranicza ich stosowanie do tego tylko wypadku i nadaje im charakter liturgiczny.
Lb 5, 25 - Zob. przypis do Wj 29,24.
Lb 5, 26 - "Pamiątkę" - zob. Kpł 2,2; "ołtarzu" - tu hebr. ma glosę: "a potem da wypić kobiecie wodę" - co inni zatrzymują.
Lb 6, 2 - Nazir (=poświęcony Bogu) zobowiązywał się na okres trwania ślubu nie strzyc włosów, nie używać napojów oszałamiających i nie zbliżać się do trupa. Por. Sdz 13,5nn; 1 Sm 1,11; Am 2,12nn; w NT: Łk 1,15; Dz 18,18; Dz 21,23nn.
Lb 8, 6 - Lewici ofiarowani Bogu reprezentują pierworodnych Izraela; por. Lb 3,12nn; Wj 13,11nn.
Lb 9, 1 - Zob. Wj 12,2 wraz z przypisami.
Lb 9, 6 - Zob. Lb 5,2nn; Kpł rozdz. 11-16 [->Kpł 11,1].
Lb 9, 15 - Nie dający się wytłumaczyć czysto naturalnie znak obecności i chwały Bożej - z czasem nazwany przez rabinów szekina (por. np.: Rdz 15,17; Wj 3,2; Wj 19,16-20; Lb 14,10; Lb 16,19; Lb 17,7; Lb 20,6).
Lb 10, 29 - Inni tłum.: "szwagra" (por. Wj 2,16.18; Wj 3,1; Sdz 4,11).
Lb 10, 31 - Dosł.: "będziesz dla nas oczami".
Lb 10, 35 - Por. Ps 68[67],2; Iz 33,3.
Lb 11, 1 - Tj. piorun (por. Wj 9,23).
Lb 11, 3 - "Miejsce pożaru" - zamiast "pastwiska". Etymologia ludowa podobnie jak Kibrot-Hattaawa (Lb 11,34).
Lb 11, 4 - Tj. obcoplemieńcy; por. Wj 12,38; Pwt 29,10.
Lb 11, 6 - Dosł.: "gardło nasze jest suche".
Lb 11, 7 - Bdelium = wonna żywica. O mannie zob. przypis do Wj 16,15.
Lb 11, 31 - Zjawisko samo było naturalne. Cudowność faktu polega na spełnieniu się go w czasie przepowiedzianym i w niezwykłej ilości.
Lb 11, 32 - Ilość niezwykła. Niektórzy popr. "chomery" na "stosy" (Wj 8,10).
Lb 11, 33 - Kara Boża za grzechy ludu (por. Ps 78[77],30n). Kontekst nasuwa myśl o chorobie.
Lb 11, 34 - Autor sugeruje przekład "Groby Pożądania". Inni w drugim wyrazie upatrują nazwę jakiegoś szczepu.
Lb 13, 16 - Hebr. Jehoszua - o samym fakcie zob. Wstęp.
Lb 13, 21 - Tzn. od południowego krańca Palestyny aż do północnego. "Wejście do Chamat" - dolina między Hermonem a Libanem, prowadząca do syryjskiego miasta Chamat nad Orontesem.
Lb 13, 24 - Eszkol znaczy "winogrono"; dolina ta znajduje się niedaleko Hebronu.
Lb 13, 28-33 - Izraelitom tułającym się po pustyni miasta obwarowane wydawały się ogromnymi i nie do zdobycia.
Lb 17, 7 - Por. Lb 9,15; Lb 14,10.
Lb 17, 11-15 - Por. Mdr 18,20-25.
Lb 17, 11 - Zapewne zaraza.
Lb 17, 16-26 - Cud mający na celu wykazanie uprawnień kapłańskich Aarona i jego synów.
Lb 21, 3 - Dod. za LXX, Sam., syr.
Lb 21, 8 - Dosł.: "palącego [jadem]".
Lb 21, 9 - Ocalenie zależało od aktu ufności w Bogu: Mdr 16,6n.10nn. Wąż miedziany typem Ukrzyżowanego (J 3,14). O zabobonnym kulcie węża miedzianego zob. 2 Krl 18,4.
Lb 21, 14 - Księga ta, zawierająca opisy epickie, zaginęła.
Lb 21, 18 - Tekst popr. wg LXX.
Lb 21, 20 - Tekst skażony, różne popr.
Lb 21, 24 - Tekst popr. wg LXX, VL; hebr.: "bo silna jest granica".
Lb 21, 28 - Popr. wg LXX; hebr.: "Baalów" - co niektórzy zatrzymują.
Lb 21, 30 - Tekst popr.; hebr.: "który".
Lb 22, 5 - "Balaam" - hebr.: Bileam; zob. przypis do Lb 31,16. "Ammawitów" - wyraz hebr. różnie odczytywany. Ta nazwa występuje w tekstach klinowych.
Lb 22, 22 - Powodem gniewu Bożego jest nie samo wyruszenie w drogę, lecz jego pobudka - żądza zysku, jak wynika z tekstów: Pwt 23,5n; Joz 24,10; 2 P 2,15n; Jud 1,11. Inni widzą w tej różnicy ślad dwóch różnych źródeł opowiadania.
Lb 22, 28 - Por. 2 P 2,15. Rozmowę z oślicą można rozumieć bądź dosłownie, bądź jako uzewnętrznienie przeżyć samego Balaama
.
Lb 22, 32 - Dosł.: "zbyt stroma". Inni popr. wg LXX, syr., Wlg: "niedobra, niemiła dla mnie, przewrotna" (por.
Lb 24, 4 - Miejsce niejasne, różnie tłumaczone. Inni popr.: "otrzymuje Bożą odpowiedź".
Lb 24, 7 - Tekst niejasny, może: "potomstwo jego jak wody obfite". "Agaga" - 1 Sm 15,8n. Przekł. staroż. mają: "Gog", typ wroga ludu Bożego; por. Ez rozdz. 38n [->Ez 38,1]; Ap 20,8.
Lb 24, 16 - Zob. przypis do Lb 24,4.
Lb 24, 17 - Tekst mesjański. Por. Mt 2,2. Możliwe tłum.: "W owym czasie zwierzchnią władzę sprawować zacznie gwiazdozbiór Jakuba i dźwigną się pokolenia Izraela".
Lb 24, 20 - Tekst skażony; popr. wg Sam.
Lb 24, 23 - Inni popr. za LXX: "Ujrzał Oga" (por. Lb 21,33).
Lb 24, 24 - "Kittim" = wyspy greckie; "Eber" - określenie Transeufratei; tu może Persowie; "przepadną" - tłum. przybliżone; tekst skażony.
Lb 26, 9 - Por. Lb rozdz. 16 [->Lb 16,1].
Lb 26, 61 - Zob. Lb 3,4; Kpł 10,1-3.
Lb 31, 2 - Zob. Lb 20,24; Lb 27,13.
Lb 31, 6 - Zapewne mowa o szatach kapłańskich.
Lb 31, 8 - Zob. Lb 31,16; Joz 13,22.
Lb 31, 16 - Inna tradycja niż w Lb 22,5nn w Balaamie widziała typ przewrotnego nauczyciela. Por. Joz 13,22; 2 P 2,15; Jud 1,11; Ap 2,14.
Lb 31, 18 - Chodzi o zupełne wytępienie ze względu na niebezpieczeństwo religijno-moralne. Dziewczęta zaś oszczędzono, jako wolne od winy, o której mówi Lb 31,16. Mogły one być niewolnicami i żonami drugorzędnymi (Pwt 21,10-14; Sdz 21,10-14).
Lb 31, 23 - Zob. Lb 19,17-22.
Lb 33, 3-49 - Por. Wj 1,11; Wj 13,17-19,1; Lb 20,1.22-25,1; Pwt 2,1-8; Pwt 10,6n.
Lb 33, 11 - Sin różne od wspomnianego w Lb 33,36 (inna pisownia hebr.).
Lb 35, 12 - Mściciel krwi (goel) - wg tej pierwotnej moralności tolerującej zemstę prywatną - jest najbliższym krewnym zamordowanego (Rdz 4,15; Rdz 9,6; Pwt 19,12), jego opiekunem (Kpł 25,23nn; Rt 4,3nn). W dalszym znaczeniu Bóg sam jest goelem Izraela: Iz 41,14; Ps 19[18],15.